_η πατρίδα της ψυχής μας

 Στον Χρήστο

Το ποίημα ΠΑΤΡΙΔΑ του Γ. Δροσίνη μας έστειλε μακρινός αναγνώστης στη μορφή αυτή, που το παραθέτουμε σήμερα....
Λαμβάνοντάς το, πριν δύο ημέρες,  στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο της σελίδας, ένιωσα σα να ξεδιπλώνω ένα παλιό κόσμημα κάποιας μακρινής γιαγιάς, τυλιγμένο σε χαρτοπετσέτα.... με την παλαιϊκή διακοσμητική μπορντούρα του, την καλλιγραφική πολυτονία του, την παρωχημένη του ορθογραφία, το πολυκαιρισμένο κιτρίνισμά του και την ημερομηνία δημοσίευσης εγχάρακτη πάνω του : 1910.
Δεν ξέρω, τι παραπάνω έχουν τα κοσμήματα;
Το ποίημα αυτό περιλαμβανόταν στο αναγνωστικό της Ε' Δημοτικού, των δημοτικών σχολείων της Ελλάδας του '50.
Δεν ξέρω εάν είναι η σύγχρονη τεχνολογία που επιτρέπει τέτοιες ταχυδακτυλουργικές μεταφορές μακρινών πραγμάτων ή κάτι άλλο; 

Λοιπόν, δεν θέλω να μιλήσω για το ποίημα καθ' αυτό, ούτε για την εξιδανικευμένη πατρίδα που μας παρουσιάζει, ούτε καν να το συνδέσω με το ιστορικό πλαίσιο της εποχής που το παρήγαγε ή με τον ποιητή Δροσίνη και το έργο ή την προσωπικότητά του.

Θέλω, όσο το επιτρέπουν οι δυνάμεις μου, να μιλήσω για την λειτουργία που έχουν τα κείμενα, τα ποιήματα, τα λογοτεχνήματα, μια λειτουργία που είναι ανεξάρτητη από τους συγγραφείς και από τις ζωές τους, από τους δαίμονες και τις ατέλειές τους....  μια λειτουργία που είναι σωτηρία τόσο απτή όσο μια γεωγραφία.
Ναι, γεωγραφία θέλω να κάνω. Να επισημάνω την γραφή - περιγραφή μιας γαίας... μιας γαίας που έχει τα πάντα και ανοίγεται μπροστά μας καθώς η σκηνή ενός τοπίου ξεδιπλώνεται στα πόδια μας όταν από κάποιο ύψος το κοιτάμε.
Και κάθε φορά που διαβάζουμε το ποίημα διαβάζουμε ένα ζωντανό χάρτη... είναι σα να σηκώνεται η αυλαία και ιδού εμπρός μας ένας τόπος της ψυχής μας!

Με την δύναμη των αισθήσεων βλέπουμε μια γαία, έναν τόπο κανονικό με χώμα, ακούμε τους ήχους, νιώθουμε τα σύννεφα από πάνω του και την υγρασία που αναδύεται από τα επίγεια και υπόγεια νερά του.
Τα πάντα έχει αυτός ο τόπος : αριστερά βουνά, στα πόδια τους ένα χωριό...  τα δέντρα, στο κέντρο μια παρέα ανθρώπων που γλεντάει με νταούλια και φλογέρα... καμπάνες που ακούγονται... χρώματα του δειλινού...πουλιά... παιδιά....άνθη αμυγδαλιάς και τρυπωμένα μέσα τους ζουζούνια... πιο δω κάποιοι αγωνίζονται με ασπίδες και δόρατα, με χλαμύδες και φουστανέλες, με κουμπούρια, με βάρβαρους, με Άραβες, με Οθωμανούς δεν έχει σημασία.... αγωνίζονται αενάως... μιλάνε την ίδια γλώσσα με διαφορετική προφορά και τα  ιωνικά, τα δωρικά, τα αιολικά  ιδιώματα μιας παράλιας μεσογειακής μνήμης... κι η θάλασσα του τόπου είναι ασημένια.
Κι όλα τούτα έχουν σμίξει και παρ' ότι κινούνται, ηχούν, αναπνέουν και ζουν, παραμένουν ακίνητα και αγέραστα στο χρόνο και  στον τόπο της σμίξης. 

Εάν λοιπόν υπάρχει ένας τόπος της σμίξης, εκεί όπου δεν υπάρχει χωρισμός και απόσταση, τα ποιήματα είναι οι χάρτες του για να μην χάσουμε τις συντεταγμένες και τα σημάδια..... για να στερεώνεται ο τόπος μέσα μας σε σημεία σταθερά και απαρασάλευτα, σε σημεία που δεν αλλάζουν καθώς κυλάνε τα χρόνια, κι όλα αλλάζουν γύρω μας... κι εμείς οι ίδιοι γινόμαστε άλλοι απ' ότι ήμασταν κάποτε...καθώς ξεμακραίνουν και ξεθωριάζουν οι εντυπώσεις του κόσμου και τα δάκρυά μας κινδυνεύουν, κίνδυνο μέγα, να κυλήσουν και να χαθούν, να μην τα ξαναβρούμε ποτέ.
Ετούτο όμως το τοπίο της ψυχής παραμένει σταθερό και αμετάβλητο και  μας προφυλάσσει από τον κίνδυνο να γίνουμε αμνήμονα αθύρματα ή κάτι σαν εξελιγμένες βιολογικές μηχανές ή καταναλωτικά αυτόματα.
Δεν αλλάζει στην δίνη της αλλαγής και της φθοράς γιατί έχει την μοίρα του στο αιώνιο ποιείν... όπως αιώνια και άφθαρτη είναι η ψυχή μας και ο πόνος του αποχωρισμού της από τον Θεό, από τον Παράδεισο, από την Αγάπη, από το Σώμα....  όπως αιώνιοι μας υποσχέθηκε ότι είμαστε και μεις, κατ' εικόνα. 

Το απλό αυτό, "παλαιομοδίτικο" ποίημα του Γ. Δροσίνη έρχεται να επιβεβαιώσει κι αυτό, με τον δικό του τρόπο,  ότι υπάρχει ένας πραγματικά υπαρκτός τόπος:  ο τόπος του Ανθρώπου, εκεί που βρίσκει την σωτηρία του, εκεί που γνωρίζουμε και μας αναγνωρίζουν -εκεί που συγκλίνουν όλοι οι νόστοι "την μακρινή πατρίδα σου έχω κι εγώ πατρίδα"-  και τα λογοτεχνικά αναγνώσματα, τα ποιήματα, οι ύμνοι της Μεγάλης Εβδομάδας που επαναλαμβάνονται μέσα στα χρόνια, είναι οι γεωγραφίες του για να γυρνάμε ακάθεκτοι πάντα πίσω, από την άκρη του κόσμου, από οποιαδήποτε μακρινή ξενιτιά, στην Πατρίδα της ψυχής μας.