To παιχνίδι είναι απλό και παίζεται με δύο παίκτες.
Υπάρχει ένα ποσόν 1.000 ευρώ που θα μοιραστεί ανάμεσα στους δύο παίκτες (Α , Β), οι οποίοι πρέπει να γράψουν, δίχως να συνεννοηθούν προηγούμενα μεταξύ τους, σ' ένα χαρτί το ποσοστό που θα ήθελαν να λάβουν από το μοίρασμα του ποσού.
Οι όροι είναι εξής : Εάν το άθροισμα των δύο ποσών (Α + Β) είναι μικρότερο ή ίσο από τα 1.000 ευρώ, τότε ο καθένας λαμβάνει το ποσό που δήλωσε.
Εάν όμως το άθροισμα (Α+Β) είναι μεγαλύτερο, τότε κανείς δεν λαμβάνει τίποτα.
Απλό, ε; Υπάρχουν και πιο περίπλοκες εκδοχές με πιό γνωστή αυτή του "διλήμματος του φυλακισμένου", αλλά εμείς ας μείνουμε σ' αυτό το απλό.
Το απλό αυτό παιχνίδι παίξαμε σήμερα σε ένα τμήμα 18 ατόμων, δηλαδή χωρισμένοι σε 9 ζευγάρια.
Από αυτά τα 9 ζευγάρια, τα 4 πήραν από 50% έκαστος , δηλαδή όλο το ποσό των 1000 ευρώ (οι ακριβοδίκαιοι), τα 3 πήραν μικρότερα ποσά (οι συνετοί) και 2 δεν πήραν τίποτα γιατί υπερέβησαν τα 1.000 ευρώ (οι άφρονες).
Ακολούθησε μια χαρωπή και ελαφριά συζήτηση.... πολύ ενδιαφέρουσα ωστόσο, καθώς ο καθένας προσπαθούσε να επιχειρηματολογήσει και να εξηγήσει το σκεπτικό του.
Το μικρό αυτό παιχνίδι-πείραμα, δείχνει πάρα πολλά, καθώς κανείς δεν διανοήθηκε να γράψει ένα ωραιότατο 0%... Όλοι θεώρησαν ότι δικαιούνται "κάτι να πάρουν κι αυτοί" από τη μοιρασιά, να μεγιστοποιήσουν το όφελός τους.
Μάλιστα ο ένας εταίρος από τα δύο χαμένα ζευγάρια έγραψε 100%, ότι δηλαδή ήθελε όλο το ποσό για τον εαυτό του (ή όλα ή τίποτα).
Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι όλοι επικαλέστηκαν την δικαιοσύνη, ακόμα κι αυτός ο ένας!
Αποδεικνύοντας μ' αυτόν τον τρόπο ότι το βαθύτερο κίνητρο της πολλής και μεγάλης και ευγενούς ιδέας της "δικαιοσύνης" καθώς και τα συνεπαγόμενα (θετικό δίκαιο, δικαιώματα, ανταμοιβές, τιμωρίες κλπ.) δεν είναι τίποτα άλλο παρ'εκτός το ατομικό, ιδιοτελές συμφέρον, εκφρασμένο "πολιτισμένα", δηλαδή επενδυμένο με τον ιδεολογικό μανδύα του "δίκιου μου"....
Το παιχνίδι σαφώς στοχεύει στο να δείξει τρία πράγματα : α) κατά πόσο ο παίχτης είναι διατεθιμένος να μετριάσει τα "δικαιώματά του", β) πόσο μπορεί να προβλέπει την κίνηση του αντιπάλου, γνωρίζοντας ότι το ίδιο προσπαθεί και ο αντίπαλος, επομένως πόσο μπορεί -συγχρόνως- να τον παραπλανήσει προβάλλοντας ψευδή στοιχεία για τον εαυτό του, γ) τι ρίσκο είναι διατεθιμένος να αναλάβει.
Όλοι παραδέχθηκαν με εντελώς φυσικό τρόπο ότι αρκεί ένα και μόνο κριτήριο, αυτό της μέγιστης χρησιμότητας κι ότι δεν χρειάζονται τίποτα άλλο για να αποφασίσουν, τους αρκεί ο γυμνός, αποψιλωμένος εργαλειακός ορθολογισμός!
Τώρα εάν το πράγμα αυτό υπάρχει στα ανθρώπινα ή όχι, εάν δηλαδή "αυτό είναι ο άνθρωπος" στην πραγματικότητά του, εάν αυτό "εξηγεί" τον άνθρωπο, αυτό δεν μπαίνει υπό συζήτηση.
Έτσι "οφείλει" να είναι... έτσι θα γίνει ή θα φτιαχτεί τεχνητά, δι' ακρωτηριασμού με την αποκοπή του ατόμου από κάθε οργανικό πλαίσιο αναφοράς του, δηλαδή μέσα από την ομογενοποίηση-μαζοποίηση, της οποίας τα διαστροφικά αποτελέσματα ήδη είναι φανερά.
Πράγματα γνωστά εδώ και πολλές δεκαετίες, στους επαϊόντες καθώς παρόμοια παίγνια αποτελούν τον πυρήνα της "θεωρίας των παιγνίων" η οποία λανσαρίστηκε το 1944 (διόλου τυχαίο: ο κόσμος είχε γίνει ήδη αρκούντως τρομακτικός και ο Ψυχρός πόλεμος ήταν ο τρόπος για να συνεχιστεί ο πόλεμος, ενώ οι άνθρωποι θα πηγαίνουν ειρηνικά στις δουλειές τους!) από τον μαθηματικό John von Neumann στο μνημειώδες έργο του "Τheory of Games and Economic Behaviour" και από τότε αποτελεί το βασικό εργαλείο πρόβλεψης επιλογών ορθολογικών υποκειμένων* σε περιβάλλοντα αβεβαιότητας και κινδύνου.
Πολλά ακόμα θα μπορούσαμε να γράψουμε γι' αυτήν την θεωρία... δεν χρειάζεται όμως.
Πολλοί, όχι αβάσιμα, βλέπουν στην θεωρία αυτή την εξέλιξη της δεοντολογικής ηθικής του Kant αλλά και της ωφελιμιστικής του Bentham.
Η διεσδυτικότητα της θεωρίας είναι μεγάλη αρκεί να αναφέρω ότι σήμερα την χρησιμοποιούν οι εξελικτικοί βιολόγοι για να εξηγήσουν πώς δημιουργούνται τα είδη και πώς εξελίσσονται.Αλλά και εμείς οι απλοί άνθρωποι μπορούμε να το καταλάβουμε, αρκεί ο καθένας από εμάς να σκεφτεί απλές, καθημερινές καταστάσεις π.χ. αντιπαράθεση δημοσίων - ιδιωτικών υπαλλήλων και το κυνήγι των αποδείξεων, την ανταγωνιστική πολιτική εταιρειών για την προσέλκυση πελατών και την διαφημιστική καταιγίδα, την τηλεοπτική χαύνωση και τα τηλεοπτικά παιχνίδια, τις διαπραγματεύσεις του Γιάνη... καθώς και τους πολλούς και ποικίλους τρόπους που υιοθετούμε και εμείς οι ίδιοι δίχως να το συνειδητοποιούμε συμπεριφερόμενοι εντελώς ατομικιστικά και εγωιστικά, βαφτίζοντας αυτές τις συμπεριφορές μας "δίκαιες".
Το μικρό "αθώο" όσο και σκληρό παίγνιο που παίξαμε και παίζουμε δείχνει επίσης και πολλά ακόμα για την δυστυχία του πλανήτη, για τα διάφορα "μακελειά", για την φτώχεια στον τρίτο κόσμο, για την παιδική εκμετάλλευση και εργασία και για τον πολιτισμό του νέου ανθρωπολογικού τύπου, τον homo economicus...
Δείχνει επίσης ότι σκέψεις και ιδέες όπως "θυσιαστική αγάπη", "υπέρβαση", "ανιδιοτελής αγάπη", "αλληλοπεριχώρηση" και άλλα τέτοια, ανήκουν σ' ένα ξένο, εντελώς ακατανόητο λεξιλόγιο, είναι γλώσσα άλλων όντων (γιατί η γλώσσα είναι οντολογικό θέμα, πράγμα που δεν καταλαβαίνουν ούτε κι αυτοί που την μιλάνε).
Δείχνει - κατά τη γνώμη μου- το βαθύτερο πρόβλημα στο οποίο έχει σκαλώσει -ναι έχει σκαλώσει!- το μήνυμα του Χριστιανισμού και δεν μπορεί να κατανοηθεί ή να πυρπολήσει τις καρδιές των ανθρώπων, διότι άλλο ήταν το πλαίσιο στο οποίο εντάσσονταν τα περί δικαιοσύνης όταν έγραφαν πριν 1500 χρόνια οι Έλληνες Πατέρες και άλλο τώρα...
Αλλά ποιός παίρνει το... ρίσκο, ποιός διακινδυνεύει κάτι να χάσει από την αυτοεικόνα του, από την αυτοεπιβεβαίωσή του, από την αυτοσωτηρία του για να πραγματώσει την Αγάπη Του σε ένα τέτοιο σκληρό παίγνιο που κρατάει αιώνες;
Γιατί για να καταφέρεις υπερβείς τον ατομικισμό που εμφανίζεται ως το "δίκιο μου" πρέπει να έχεις πραγματική, και όχι την δικανική, αναφορά του ανταλλακτηρίου, στην Αγάπη Του κι αυτή είναι η ουσία της πίστης σ' Αυτόν... για όποιους θέλουν να λέγονται και να είναι χριστιανοί.
Μεγάλο ξήλωμα - τεράστιο ρίσκο....
Στο παιχνίδι έλαβα μέρος κι εγώ... περιττό να πω ότι ο εταίρος μου ήταν αυτός που έγραψε το 100%!!
[*όπου ορθολογικό υποκείμενο, λαμβάνεται όχι μόνο το άτομο αλλά και κάθε συλλογικότητα που λειτουργεί ως ένας οργανισμός : οικογένεια, επιχείρηση, κυβέρνηση....]
Αγαπητή μου Ελένη, πολύ καλός ο προβληματισμός, με πολύ σπουδαία συμπεράσματα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα ήθελα να πώ, ότι οπωσδήποτε ο χαρακτήρας μας εκδηλώνεται σε όλες τις δραστηριότητες της ζωής μας ακόμη και στα φιλικά παιχνίδια.
Κάθε παιχνίδι εκτός της προσωπικότητας μας, δηλαδή την εγωιστική τάση να κερδίσουμε, έχει και τη στρατηγική του, η οποία είναι και αυτή ισχυρός παράμετρος του χαρακτήρα μας, για να πετύχουμε στη ζωή.
Π.χ. Εγώ θα ήθελα το 100%, όμως κατά τη λογική του παιχνιδιού θα είχα το κέρδος μόνο εάν ο συμπαίκτης μου θα δήλωνε 0%. Εκτός του άκρατου εγωισμού μου, είναι και Απίθανο. Σημαίνει ότι είναι πολύ κουτή αυτή η κίνηση.
Άρα για να έχουμε το μέγιστο κέρδος, και από τους δύο θα πρέπει να δηλωθεί το 50%.
Αυτό λέει η στρατηγική, η λογική, η σοφία των πραγμάτων, το συμφέρον.
Το να δηλωθούν κάτω του 50% και πάλι δεν είναι ορθή απόφαση, καθώς είναι πολύ πιθανό να δοθεί συνολικά λιγότερο ποσό, από το αρχικό των 1.000 Ευρώ, το οποίο δεν είναι συνετό, διότι χάνει ένας εκ των δύο την ωφέλεια του ποσού, στην τιμή αυτή που θα υπολείπεται των 1000 Ευρώ.
Άρα λοιπόν η σοφή απόφαση για το μέγιστο συμφέρον, είναι το 50 % εκατέρωθεν, για να αποδοθεί και το μέγιστο ποσό των 1000 Ευρώ, διότι το παιχνίδι έχει δύο πυλώνες σοφίας, αυτό το να απορροφηθεί όλο το ποσό για τη μέγιστη συλλογική ωφέλεια των δύο παικτών, και να υπάρχει κοινωνική δικαιοσύνη δηλαδή τον ίσο καταμερισμό.
Κατά συνέπεια αυτός που στη σκέψη του θα συμπεριλάβει τον συμπαίκτη του ως αδελφό του τελικά και όχι ως ανταγωνιστή του, για να επιτύχει και την μέγιστη συλλογική ωφέλεια της απόδοσης όλου του ποσού, των 1000 Ευρώ, είναι και ο σοφότερος όλων. Διότι στη ζωή είμαστε συναγωνιστές αλλήλων βοηθούμενοι, και όχι αντίπαλοι.
Αυτό είναι το μέγιστο συμπέρασμα στη ζωή μας, ότι πρέπει να σκεφτόμαστε συλλογικά, και όχι ατομιστικά ή και με αντιπαλότητα προς τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας, για να μπορούμε να έχουμε ελπίδες να ανυψωθούμε κοινωνικά και Εθνικά. Δεν είναι τυχαίο που η συλλογικότητα της συμπεριφοράς μας δεν έχει ίχνος απληστίας, ενώ ο ατομισμός μας είναι γεμάτος από εγωισμό και απληστία, και εάν έχουμε πιάσει πάτο ως Ελλάδα είναι γιατί κάποιοι υψηλά ιστάμενοι, εργάστηκαν με απληστία για να αρπάξουν, και όχι με συλλογική ευθύνη για να ευημερήσουμε.
Aγαπητέ Μαρίνο,
ΑπάντησηΔιαγραφήτο ποσόν των 1000 ευρώ είναι κάτι που μπορεί να πάρει πολλές μορφές.
Το θέμα είναι πώς αποφασίζουμε. Τι κριτήρια υιοθετούμε. Δηλαδή τι υπαγορεύει τις πράξεις μας.
Το δικό μου ζευγάρι, όπως λέω και στο κείμενο αποκλείστηκε από τα 1000 Ευρώ.
Γιατί;
Διότι ο συμπαίκτης μου προσπάθησε να υπολογίσει πώς θα έπαιζα εγώ. Από τα στοιχεία που είχε στην διάθεσή του δηλ. την γενική δική μου τοποθέτηση και τις αντιλήψεις μου υπέθεσε ότι θα έγραφα 0%.
Εγώ όμως γνωρίζοντας πώς θα σκεφτεί αυτός έγραψα 30% . Αποτέλεσμα να μην πάρει κανείς τίποτα.
Όταν ρωτήθηκα γιατι το έκανα είπα ότι ήταν για να αποδείξω ότι τέτοιες στρατηγικές δεν καταλήγουν πουθενά και επιπλέον ότι αρνούμαι την "λογική" του παιχνιδιού όχι γιατί δεν μπορώ να παίξω - μπορώ και παραμπορώ και μάλιστα προβλέποντας καλύτερα από τον συμπαίκτη μου- αλλά γιατί δεν θέλω, συνειδητά δεν θέλω να δεχθώ ως βάση των αποφάσεών μου το "συμφέρον".
Όταν ρωτήθηκα τι θα είχα ως βάση για να αποφασίσω είπα : τους προγόνους μου, την γλώσσα μου, τον Όμηρο, τον Σοφοκλή, τη μάνα μου, τον πατέρα μου, την αγάπη μου, την πίστη μου και όλο το πλαίσιο μέσα στο οποίο υπάρχω με ευγνωμοσύνη και πατώντας στις άκρες των δακτύλων μου.
Όλα αυτά που μας κάνουν ανθρώπους. Δεν μπορώ να αποφασίζω έξω από αυτά.
Στην πραγματική ζωή ο αντίπαλός μου θα κέρδιζε σίγουρα τα 1000 ευρώ.
Το θέμα έχει διαπραγματευτεί ΑΝΕΠΑΝΑΛΗΠΤΑ ο Παπαδιαμάντης στο διήγημά του "Ερως - Ήρως"... η θυσιαστική απόφαση.... Αν το βρω σε κάποια πολυτονική μορφή θα το ανεβάσω.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑγαπητή μου Ελένη, θα μου επιτρέψεις να εκφράσω κάποιες ενστάσεις στο κείμενο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτη ζωή μας υπάρχουν δύο συμφέροντα το κοσμικό και το πνευματικό συμφέρον.
Πολλές φορές είναι τέτοιο το παιχνίδι της ζωής που αυτά τα δύο όχι μόνο αλληλοσυγκρούονται αλλά και απέχουν μεταξύ τους.
Πχ . λέει ο Χριστός μας θέλεις να γίνεις τέλειος και να έχεις θησαυρούς στον ουρανό, δώσε την περιουσία σου στους φτωχούς.
Αυτή η εντολή μας ζητά τελικά να είμαστε στο 0% κατά το υλικό συμφέρον γιατί επιδιώκουμε το 100 %του πνεύματος.
Αυτή την εντολή εφάρμοσαν και οι Αρχαίοι Φιλόσοφοι που ζούσαν λιτά γιατί πίστευαν ότι η λιτή ζωή βοηθούσε το πνεύμα για να φιλοσοφούν.
Η θυσιαστική απόφαση για να έχει κέρδος θα πρέπει να αποσκοπεί στο πνευματικό συμφέρον. Εάν δεν αποσκοπεί εκεί πάει χαμένη όπως χαμένη πάει οποιαδήποτε θυσία που δεν έχει θεμέλια, αυτά της κατά Θεόν Σοφίας καί Αγάπης. Πχ σου ζητάει συγγενείς να πουλήσεις την περιουσία σου για να πληρώσει μέρος του δανείου του για το σπίτι. Εάν δεχτείς τότε υπάρχει ο κίνδυνος και εσύ να βρεθείς στο δρόμο και εκείνος να μην καταφέρει να αποπληρώσει όλο το δάνειο και να του πάρουν το σπίτι.
Τέτοια θυσία τελικά δεν βοηθάει κανέναν. Επίσης η θυσιαστική απόφαση πρέπει να βαδίζει ανάλογα του γράδου της Πίστεως του καθενός μας γιατί πολλές φορές νομίζουμε ότι είμαστε καπεταναίοι αλλά το αποτέλεσμα αποδεικνύει ότι δεν είμαστε ούτε ναύτες.
Πολύ σοβαρός ο προβληματισμός σου αγαπητέ Μαρίνο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΊσως -εάν το επιτρέψουν οι συνθήκες- να επανέλθω με άλλες αναρτήσεις, έτσι που να δειχθεί το βάθος και η ουσία της υπόθεσης, όπως και εσύ το ανέδειξες.
Προς το παρόν σ' ευχαριστώ για την συνομιλία.