_Κορνήλιος Καστοριάδης : για την συνέχεια της ελληνικής γλώσσας και την αναγκαιότητα διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών

 

Κορνήλιος Καστοριάδης (Κων/πολη 1922 – Παρίσι 1997)

Πρέπει  λοιπόν  να διδάσκουμε στα παιδιά τα αρχαία ελληνικά; Υπήρξε φαίνεται ένας επιφανής γλωσσολόγος τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, ο οποίος στις συζητήσεις τις σχετικές με τη γλώσσα, είπε ότι τα νέα ελληνικά, δεν έχουν καμία σχέση με τα αρχαία ελληνικά, το οποίο, φυσικά, είναι εξωφρενικό. Αλλά το γεγονός ότι τα νέα ελληνικά είναι καθαρή συνέχεια και συνέπεια των αρχαίων ελληνικών, μόνο του, δεν λέει τίποτα για τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών. Για να πάμε στη διδασκαλία των  αρχαίων ελληνικών, της οποίας είμαι εξαιρετικά ένθερμος οπαδός, πρέπει να σκεφτούμε ένα σωρό άλλα πράγματα ∙ πρέπει να σκεφτούμε, π.χ., όλη τη σημασιακή διάσταση της γλώσσας, τον αναγκαίο εμπλουτισμό της, το γεγονός ότι αν δεν ξέρουμε αρχαία ελληνικά δεν μπορούμε καν να καταλάβουμε τους δικούς μας ποιητές  και πεζογράφους, τον Κάλβο, τον Καβάφη, τον Ροϊδη, τον Παπαρρηγόπουλο, τον Παπαδιαμάντη, και τόσους άλλους.

Κορνήλιος Καστοριάδης, Εξουσία, Πολιτική,Αυτονομία, στο Οι ομιλίες στην Ελλάδα, εκδόσεις Ύψιλον, Αθήνα 2000, σελ. 80-81.

Πηγή αποσπάσματος : ιστολ. ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗΣ

Σχόλιο

Ασφαλώς συμφωνώ με την άποψη του διακεκριμένου έλληνα φιλοσόφου και ψυχαναλυτή Κορνήλιου Καστοριάδη.
Κι αν θα μπορούσε να  επιτραπεί και σ' εμένα μια άποψη περί γλώσσας στο εντελώς περιθώριο των απόψεων επιφανών γλωσσολόγων και στοχαστών, θα έλεγα τα εξής :
Η γλώσσα είναι μια πλεονάζουσα δομή που διαθέτουμε ως άνθρωποι. Πλεονάζουσα, διότι εκ του περισσού (επι πλέον) μετέχει τόσο του ανθρώπινου ψυχικού όσο και του λογικού.
Θρήνοι μπροστά στο σώμα ενός νεκρού, κραυγές φιλάθλων όταν βάζει γκολ η ομάδα τους δεν είναι γλώσσα, είναι έκφραση.
Όπως επίσης δεν είναι γλώσσα  τα λεγόμενα ανάμεσα στον πύργο ελέγχου και στον πιλότο ενός αεροσκάφους, είναι επικοινωνία.
Επομένως, αναζητούμε μια γλώσσα ικανή όχι μόνο να εκτονώσει το ψυχικό ούτε μόνο για να διευθετήσει το πραγματικό.
Η γλώσσα, στην δική μου αντίληψη έχει μια διττή λειτουργία:  μορφώνει το αδιαμόρφωτο συνεχές του ψυχικού και καθ'οδηγεί το λογικό μέσα στην ενδεχομενικότητα του πραγματικού. 
Η γλώσσα είναι μεν πλαστική, με την έννοια ότι μπορεί συνεχώς να αλλάζει και να προσαρμόζεται στους χρήστες κάθε ιστορικής περιόδου, από την άλλη όμως είναι μια συνεχής παράδοση.
Κι  όπως το άτομο μπορεί να συλλαμβάνει τον εαυτό του τόσο σε διάφορες διαχωρισμένες περιόδους της ζωής (π.χ. αλλιώς ως παιδί και αλλιώς ως ώριμος ή αλλιώς ως άγαμος και αλλιώς ως έγγαμος κλπ) χωρίς όμως αυτό να  εμποδίζει  παράλληλα  μια ενιαία και αναλλοίωτη αντίληψη ότι πρόκειται για τον ίδιο εαυτό και όχι για άλλους, έτσι και η γλώσσα δεν μπορεί παρά να μεταδίδεται στην συνέχειά της. Κάθε άλλη αντιμετώπιση του φαινομένου "γλώσσα" είναι αυθαίρετη και υποδηλώνει έναν χρηστικό ακρωτηριασμό, προσφιλή στη νεωτερικότητα.
Ιδιαίτερα όταν πρόκειται για μια ιστορική γλώσσα, όπως η ελληνική, στην οποία έχουν γραφτεί τόσο οι απαρχές - θεμέλια  όσο και τα υψηλά - διαλεκτικά  πνευματικά δημιουργήματα  της ανθρώπινης συνείδησης.

Η γνώση της αρχαίας ελληνικής ήδη από τις πρώτες τάξης της 2θμιας εκπαίδευσης, με την βαρύτητα της διδασκαλίας της εθνικής γλώσσας κι όχι μιας ξένης, είναι ο μόνος τρόπος για να αποκατασταθεί η συνεχής ψυχική ροή ενός λαού που έχει διασπαστεί εδώ και αιώνες, με αποτέλεσμα το περίφημο "αρχαιοελληνικό πνεύμα" να  εμφυτεύεται σαν φολκόρ καρικατούρα,  σαν φοβική ιδεολογία ή σαν φυλεκτική εξ αίματος συνθηματολογία.