[ παράκοσμος_ ]

Εκτός εποχής; Ίσως. Αν κάποιος σκέφτεται τα πράγματα με όρους "σεζόν". Έτσι εύκολα περνάει η εποχή κι έρχεται άλλη, περνάνε οι μόδες κι οι καιροί.... Και μένει μόνο η Αγορά να μας θυμίζει τις εορταστικές ημέρες, κατά τον κύκλο των εργασιών. Κυρίως όμως είναι εκείνη η μικρή φρασούλα " απ' τη σκοπιά της Φιλοσοφίας" ....... που με κάνει να βρίσκω το άρθρο του καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης μια χαρά να δημοσιευτεί τέλος Γενάρη. Το άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στις 23 Δεκ. 2013 στον ιστότοπ ο http://www.ekriti.gr Του Πάνου Θεοδώρου * Πολλές φορές, ακόμα και ειδικοί της φιλοσοφίας προσπερνούν το ζήτημα της κρίσης που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα αλλά και ειδικά η Ελλάδα, ως ένα πρόβλημα που δεν αφορά τη φιλοσοφία. Κι όμως, στην ίδια τη βάση της φιλοσοφίας βρίσκονται τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος και η ανθρωπότητα συνολικά. Στην αρχαία Ελλάδα η φιλοσοφία κάνει την εμφάνισή της και αναπτύσσεται ραγδαία με ...

 Τα γαλάζια άδεια παπούτσια σου θα μπορούσαν να γίνουν το σύμβολο των διωγμένων όλης της γης... Θα μπορούσαν να μιλάνε στο όνομα αυτών που δεν τους δέχθηκε καμία γη. Που δεν χώρεσαν σε καμία πατρίδα.... Τα αδειανά γαλάζια   παπούτσια σου θα μπορούσαν να λένε στους αιώνες πόσο ανίσχυρη είναι η Αλήθεια όταν βρίσκεται μπροστά στους περίφημους  "θεσμούς" του νεωτερικού κράτους (εθνικοί στρατοί, νομοθετικά σώματα,  κλπ.) καθώς και μπροστά στις διάφορες ανακριτικές επιτροπές που διενεργούν έρευνες για να αποδώσουν .... την δικαιοσύνη. Τι να πουν τα αδειανά γαλάζια  παπούτσια σου  απέναντι στους άντρες του λιμενικού σώματος;  Απέναντι στα όργανα ενός άθλιου κράτους της έρημης τούτης χώρας; Απέναντι στα πλήρως εξοπλισμένα, στα  πλήρως θεσμοθετημένα, στα πλήρως δικαιολογημένα από μια κοινωνία που απαιτεί να παρθούν "μέτρα"; Απέναντι στα πλήρως καλυμμένα στο ρόλο τους, όργανα, της ακόρεστης ανθρώπινης αγριότητας και του πρωτόγον...

Αφού σ’ έστειλε αυτός, θ’ ανοίξω να περάσεις. Διάλεγες τις ώρες του μεσημεριού όταν κόπαζαν τα πολλά πήγαινε – έλα του κόσμου και οι μηχανές του λιγόστευαν. Τις ιδρωμένες της κοινής ησυχίας ώρες  ερχόσουν, έξω απ' το κλειστό παράθυρο με το νύχι να ξύνεις το σοβά. - Δεν θ’ ακούω, θ' αποκοιμηθώ. Επίμονα, δεν θ’ακούω, θ' αποκοιμηθώ. Πώς να κοιμηθώ; πώς να ξεχάσω; Έκλεινα τα  μάτια μου σφικτά κι αυτά πλημμύριζαν από μέσα, ξεχείλιζαν δάκρυα γέμιζαν το κοίλο του κρανίου μου και το μυαλό μου έπεφτε σε θάλασσα, πνιγόταν Ύπνος, Πνιγμός και θάνατος. Κάποτε άνοιγα τα μάτια στο σκοτεινό ταβάνι στερέωνα ράγες μεταλλικές βίδωνα τροχαλίες, έριχνα χοντρά σχοινιά να πιαστεί το πνιγμένο μου μυαλό και να σωθεί ν' ανέβει. Ερχόταν τότε ο ήχος σου, από τις γρίλιες μέσα  -βρυχηθμός  κάποιου τεράστιου πλάσματος χρόνια αφανισμένου- επίμονος και πριόνιζε  όλα μου τα σχοινιά, κατεδαφιστικός κι ένωνε τους τοίχους όλους, ...

 Όμηρος   (περ.8ος αιων. π.Χ.) Σε κάθε έκφραση τέχνης μιας κοινωνίας μπορούμε να διακρίνουμε το κοσμοείδωλο που έχει υιοθετήσει η κοινωνία αυτή. Έτσι η   αιγυπτιακή τέχνη έχει ως σημείο αναφοράς την αιωνιότητα και τον θάνατο. Είναι μια τέχνη μνημειακή και ιεροπρεπής, με πολλά στατικά στοιχεία, μορφές μετωπικές και άκαμπτο σώμα, με βλέμμα στραμμένο στην αιωνιότητα.  Η αρχαία ελληνική τέχνη εκφράζει την ζωή. Η διαφορετική ματιά οφείλεται στην άλλη σχέση που υιοθετεί η κάθε κοινωνία απέναντι στο ζήτημα του θανάτου. Για τους αρχαίους Έλληνες, μετά το θάνατο υπάρχει το βασίλειο των σκιών, ο νεκρός είναι ένα τίποτα, μια σκιά, σημασία έχει η ζωή που μπορεί και οφείλει να ζήσει όσο είναι ζωντανός, μέχρι να επέλθει το τέλος του θανάτου. Κατ’ αυτή την έννοια η ελληνική τέχνη είναι αποτελεσματική . Προσβλέπει δηλαδή σε ένα τέλος.   Αντίθετα η αιγυπτιακή τέχνη πιστεύοντας στην μετά θάνατο ζωή και την μετενσάρκωση, μιλάει περισσότερο αφηγηματικά εκτυλ...

Εκτεταμένες και σοβαρότατες ανασκαφές φέραν στο φως, εκτός των άλλων -                      οχυρωματικά, αποθηκευτικά και υδραγωγεία- Έναν τάφον κόρης ευγενούς οίκου της Περγάμου, τμήματα του σκελετού, ολόκληρο το κρανίο, διάδημα χρυσό ανθέων λεμονιάς, δακτυλίδι με λίθο πολύτιμο, μεγάλο, αγγεία διαφόρων μεγεθών για λάδι κι αρώματα. Ανασυρθήκαν, καταγραφήκαν όλα                          και φυλάσσονται. Χάθηκε δια παντός το ύφασμα το λεπτότατο, το χρυσοκεντημένο με τους μαιάνδρους, τα κλαδιά, τέχνημα του έναστρου πνοή, με τ' άπειρα και θαυμαστά υφάδια που εφάπτοταν  και τύλιγε το σώμα στη σιωπή του. Το είδε για μια στιγμή, ο εργάτης κείνος που πρώτος γκρέμισε την είσοδο του τάφου κι όπως χύμηξε το φως στο αιώνιο σκοτάδι, κι όπως κινήθηκε δειλά στο μέρος που κείτοταν η κόρη, ο αέρας του ή στ' απαλό φύσημα της ανάσας του, δεν ήτο έτοιμο...

  Ελληνικά ψυχιατρεία... Μια παλιά, τραυματική για την ελληνική κοινωνία, ιστορία που σπάνια βλέπει το φως της δημοσιότητας παρά μόνον έπειτα από το ξέσπασμα κάποιου περιστατικού ικανού να προσελκύσει το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης. Τρανταχτά παραδείγματα, τη χρονιά που μας πέρασε ήταν, η αυτοδίκαιη αργία – λόγω εκκρεμούς ποινικής δίωξης – του χρυσαυγίτη διευθυντή ψυχίατρου κ. Κωνσταντίνου Παρασχάκη ή η επικείμενη παύση λειτουργίας μέχρι το 2015 τριών μεγάλων ψυχιατρικών νοσοκομείων σε όλη τη χώρα, συνεπεία του συμφώνου Λυκουρέντζου-Andor, που απειλεί να αφήσει χιλιάδες ψυχικά πάσχοντες στο δρόμο δίχως βοήθεια. Ωστόσο, ο νευραλγικός χώρος της ψυχικής υγείας δεν μπορεί να υπόκειται στο νόμο της ειδησεογραφικής επικαιρότητας, όπως άλλωστε και κάθε άλλος χώρος συναφής με το τεράστιο θέμα της υγείας των πολιτών μιας χώρας. Εδώ, θα πρέπει να σημειωθεί πως ότι ακολουθεί δεν αφορά ούτε στιγματίζει στο σύνολό του το ιατρικό προσωπικό που εργάζεται στο χώρο της ψυχικ...

Μέσα στον υπερμεγέθη σύγχρονο κόσμο "τα στοιχειώδη" είναι  μια έννοια που κατηγορήθηκε όσο καμία άλλη, που λοιδορήθηκε ανελέητα,  που κυνηγήθηκε μέχρις εξοντώσεως,  που  θυσιάστηκε -αλήθεια σε ποιό βωμό;-  "τα στοιχειώδη" μια έννοια που δεν υπερασπίστηκε κανείς,  ένα δυσπρόσιτο όριο για τον σύγχρονο πολιτισμό  που τον αναιρεί για να τον πραγματώσει  ως πολιτισμό του ανθρώπου.  " τα στοιχειώδη " είναι μια σμίκρυνση που απαιτεί ένα υψηλότατο επίπεδο στοχασμού.

Να μην αντιγράφει, ήταν ένας βασικός κανόνας που ίσχυε για τα πάσης φύσεως διαγωνίσματα. Αλίμονο εάν έπιανε κάποιον ο δάσκαλος ν' αντιγράφει, του έσκιζε την κόλλα, τον ξευτίλιζε, ότι είχε διαπράξει κάποιο μεγάλο κακό κι άδικο, και τον έδιωχνε. Έπρεπε να γράφει ο καθένας μόνος του. "Με την αξία του", έλεγε ο δάσκαλος, κι όχι να βλέπει του διπλανού.  Οι καλοί μαθητές πέφτανε πάνω στο γραπτό τους, το σκεπάζανε με το σώμα τους, σκύβανε από πάνω του, σαν τις κλώσσες που κλωσσάνε τ' αυγά τους. Αυτή, μια φορά που προσπάθησε να αντιγράψει, είχε την μοίρα του κακού μαθητή. Συνελήφθη  και ακολούθησαν τα γνωστά.  Μάλλον πως την πρόδωσαν τα μαλλιά της, γιατί το πρόσωπό της δεν φαινόταν και το σώμα της ήταν ακίνητο, τελείως ακίνητο. Ναι, τα μαλλιά της πρέπει να κινήθηκαν ένοχα ή και μπορεί κάπως να κοκκίνησαν στις άκρες. Τα είδε ο δάσκαλος και της τράβηξε την κόλλα απότομα, πέταξε κάτω τα βιβλία της και την έπιασε από τ΄αυτί. Την έδιωξε απ' την τάξη. Θα έφευγε...

«Κανένα  σύστημα  δεν θα σας υποσχεθεί την ελευθερία σας, δεν υπάρχει τέτοιο σύστημα, σας είπαν ψέματα. Μόνιμα θα διεκδικείτε ολοένα και περισσότερο αυτό που σας αρνούνται βασιζόμενοι στην κούραση σας, με λίγες μόνο εξαιρέσεις. Μα, με τις εξαιρέσεις ο κόσμος προχωρά. Όσοι ανθέξετε θα πάτε ένα βήμα πιο μπροστά». «Έχω το μυαλό μου ελεύθερο, σκέπτομαι. Το ίδιο είπα στους νέους,  να πάψουν να είναι ζώα . Να πάψουν να βλέπουν τα πράγματα μέσα από χρώματα, οι νέοι του ΠΑΣΟΚ πράσινα, οι Κνίτες κόκκινα και οι της ΝΔ γαλάζια. Το βρίσκω ηλίθιο όλο αυτό το πράγμα. Όταν ο νέος γίνεται όργανο μιας παράταξης, οποιασδήποτε παράταξης, ο τόπος αυτός κινδυνεύει». «Αλήθεια λοιπόν, τι εννοούμε σαν λέμε  παιδεία και δημοκρατία ; Την τάξη και την αναξιοπρέπεια; Τις απεχθάνομαι και τις δύο...». «Είναι λάθος να νομίζουμε ότι περιφρουρείται η ελευθερία μας με το να καταδιώκονται άνθρωποι που δε μας νοιάζουν. Θα 'ρθει μια δεδομένη στιγμή που και εμείς δε θα μοιάζου...

Τι το Ον τι το Μη Ον και τι ανάμεσά τους ρωτήσανε τον ποιητή. Κι είπε εκείνος : εκ πεποιθήσεως τίποτα, θνητός, πεπερασμένος εκ πεποιθήσεως Αμαρτωλός, Άνδρας, Γυναίκα υδραυλική κατασκευή εκ πεποιθήσεως Σώμα Ληστής και Σταυρωμένος εκ πεποιθήσεως Τίποτα Ύλη εκτατή και Όλα Νους κι ανάμεσά τους πόνος, χαρά, μετάνοια, κι ανάμεσά τους Δάκρυα. Γι' αυτό Όσοι μπορούν, όσο δύνανται, Να κλαίτε εκ πεποιθήσεως Άνθρωποι.

Αφορμή μου είναι το συνέδριο "Πλάτων: Γνώση, Μεταφυσική, Πολιτική ή η φιλοσοφία ως υποσημειώσεις στον Πλάτωνα" που πραγματοποιείται την Παρασκευή 24 και το Σάββατο 25 Ιανουαρίου,  στη Θεσσαλονίκη, με πολύ ενδιαφέρουσα θεματολογία. Αν και ο Πλάτωνας θεωρείται ο πρώτος μεγάλος ιδεαλιστής φιλόσοφος, εντούτοις  η φιλοσοφία του δεν είναι μια διανοητική σύλληψη, ένα αποθησαύρισμα αφηρημένων εννοιών χωρίς κανένα περιεχόμενο, μια αυτάρεσκη άσκηση της μεγαλοφυίας του στο χώρο των ιδεών. Στο κέντρο του πλατωνικού προβληματισμού βρίσκεται πάντα ο άνθρωπος, η ανθρώπινη ψυχή, οι διαιρέσεις και οι πλάνες της, η δυνατότητα ή η αδυναμία του ανθρώπου να γνωρίσει την αλήθεια, να συστήσει μια έλλογη αρμονική Πολιτεία και εν τέλει να ομοιωθεί μέσω της γνώσης και του "συνειδέναι"  με το Αγαθό. Μέσα από το πλατωνικό έργο αναδεικνύεται αφ' ενός ο ρόλος της φιλοσοφίας και της διαλεκτικής και αφ' ετέρου σκιαγραφείται το είδος του ανθρώπου που είναι ο φιλόσοφος .  ...