Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

_ε, Τσάρλυ, τραβήξου από τον ήλιο.

Bήμα, 7.8.1945




Συμπληρώνονται σήμερα (6 Αυγούστου) 70 χρόνια από την ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χισοσίμα ("το αγοράκι") και σε έξι μέρες ακολουθεί  η δεύτερη ("ο χοντρός") στο Ναγκασάκι.
Κι εγώ δεν θέλω να μπω στην κοινότυπη συζήτηση για τα τρομερά αποτελέσματα αυτών των ενεργειών, τα οποία έχουν επακρώς διερευνηθεί από ιστορική άποψη και έχει αναδειχθεί ο ρόλος τους στην μετέπειτα διαμόρφωση της παγκόσμιας ισορροπίας τρόμου που κυριάρχησε, αλλά και στη συνειδητοποίηση της ανάγκης ενός παγκόσμιου φιλερηνικού κινήματος.
Αν επιλέγω σήμερα αυτή την φωτογραφία από την εφημερίδα το Βήμα της εποχής εκείνης είναι γιατί με πάει κατ' ευθείαν σ' αυτό που έχω εντοπίσει και θέλω να πω.

Τι είναι αυτό που κάνει φρικιαστική και απαράδεκτη την ρίψη της ατομικής βόμβας  το 1945;
Πολλοί αναφέρουν τον ακαριαίο θάνατο των 45.000 αμάχων κατοίκων της πόλης της Χιροσίμας και άλλων τόσων μέσα στους επόμενους 2-4 μήνες.
Είναι ένα σωστό επιχείρημα που ωστόσο δεν καλύπτει όλο το πρόβλημα, γιατί δεν βλέπω πώς ένας ένοπλος στρατιώτης στην συγκεκριμένη περίπτωση θα ήταν λιγότερο άμαχος από ένα πεντάχρονο κοριτσάκι. Το πρόβλημα λοιπόν δεν έχει να κάνει τόσο με τον στόχο, εάν ήταν ένας πολιτικός ή στρατιωτικός στόχος. Ούτε με την πυρηνική μόλυνση που ακολούθησε και ακολουθεί κάθε πυρηνικό ατύχημα (βλ. Τσέρνομπιλ και Φουκοσίμα)
Ούτε βεβαίως με το εάν υπήρχαν κάποιες "δικαιολογίες" που εκ των υστέρων προβλήθηκαν από τη μεριά των "Συμμάχων" περί της αναγκαιότητας της ρίψης της ατομικής βόμβας, π.χ. να συνθηκολογήσει η Ιαπωνία και να τελειώσει ο 2ος παγκόσμιος πόλεμος.... γιατί και αυτά τα επιχειρήματα (του κώλου)  έχουν ειπωθεί.

Αυτό που καθιστά φρικιαστική την ρίψη της βόμβας, είναι βέβαια τα αποτελέσματα, που προκαλούν σοκ και δέος, και εκ των αποτελεσμάτων (δυνητικών ή πραγματοποιημένων) και μόνον η χρήση της πυρηνικής ενέργειας είναι απαράδεκτη.
Έχω όμως την εντύπωση πως ήδη μέσα στην κατασκευή της βόμβας ενυπάρχει το σπέρμα της φρίκης.
Για την κατασκευή της βόμβας είναι γνωστό ότι χρησιμοποιήθηκαν οι εξισώσεις και οι μαθηματικοί τύποι του μαθηματικού Ρόμπερτ Οπενχάϊμερ, με την διαφορά ότι αυτοί οι μαθηματικοί τύποι αφορούσαν και περιέγραφαν όχι απλά καθημερινά φαινόμενα της ζωής (π.χ. τις δυνάμεις που ενεργούν στην πτώση ενός αντικειμένου ή σε πόσους βαθμούς βράζει το νερό ή πώς το γάλα γίνεται τυρί) αλλά την δομή και τις δυνάμεις που συνέχουν τον πυρήνα του ατόμου, δηλαδή αυτής της απειρολάχιστης υλικής πραγματικότητας, που διαφεύγει της αντιληπτικής ικανότητας του ανθρώπου.
Με ένα λόγο, στην κατασκευή της ατομικής βόμβας οι άνθρωποι μπόρεσαν να εφαρμόσουν κάποια/κάποιες μαθηματικές - θεωρητικές αλήθειες, δηλαδή να φτιάξουν  μια γέφυρα ανάμεσα τον κόσμο των απρόσωπων και αφηρημένων Ιδεών και στον υλικό κόσμο.
Και πράγματι, αυτοί είναι οι νόμοι, οι γενικές αλήθειες δηλαδή, οι οποίες διέπουν την ύλη.....σ' αυτές υπακούν τα μόρια και τα άτομα, με βάση αυτές συντίθενται και αποσυντίθενται οι πυρήνες.

Οι γενικές αυτές αλήθειες/νόμοι ενυπάρχουν στον κόσμο μας από την αρχή της Δημιουργίας.  Είναι σα να λέμε δοσμένοι εξ αρχής.
Το πώς αυτοί οι γενικοί νόμοι/αλήθειες που είναι απαρασάλευτοι και αιώνιοι, σα να λέμε απολύτως άτεγκτες και καθολικές μορφές, ενυπάρχουν μέσα στην ποικιλομορφία και την ιδιαιτερότητα του καθ' έκαστον υλικού πράγματος, δίχως να χάνουν τίποτα από την καθολικότητά τους αλλά επιτρέποντας ταυτόχρονα στο καθ' έκαστον να αυτονομείται σαν ετερότητα, να έχει τον δικό του τόπο και χρόνο μέσα στην δημιουργία, να έχει την δική του μοναδική δομή και το μερίδιο που του αναλογεί μέσα στην Κτίση, δηλαδή τον δικό του λόγο και λόγο-αιτία ύπαρξης, δίχως να συνθλίβεται από την Γενική Αλήθεια, αυτό είναι το μυστήριο της συνύπαρξης Κτιστού και Ακτίστου στον κόσμο.
Και το μυστήριο αυτό μόνο στην προοπτική της ύπαρξης μιας απείρως Αγαθής και γι' αυτό απείρως καθ' αυτό απρόσιτης από τον άνθρωπο, Θεϊκής Δύναμης μπορούμε να το προσεγγίσουμε.

Υπό αυτές τις προϋποθέσεις το ερώτημα που τίθεται είναι :
Μπορεί -αντικειμενικά και όχι ηθικά εάν δηλ. δικαιούται- ο άνθρωπος που είναι ένα πλάσμα της μερικότητας και του σφάλματος, που κυριαρχείται από πάθη, που άγεται και φέρεται από λογής συμφέροντα ατομικά και συλλογικά, που μισεί, που αγαπά, που φοβάται, που υποκύπτει σε κάθε είδος προπαγάνδας και συλλογικής φαντασίωσης, που δεν είναι ο ίδιος η αιτία του εαυτού του, που του κόβονται τα γόνατα και μόνο στην ιδέα να είναι ή να γίνει η αιτία των σκέψεων και των συναισθημάτων του, που αντικρύζει το κενό και το μηδέν σε κάθε τέτοια περίπτωση αυτοπροσδιορισμού του, που δεν μπορεί να αναχθεί ούτε στο παρελθόν ούτε και να προβλέψει στο μέλλον τις συνέπειες των ενεργειών του,  Μπορεί, λοιπόν, αυτός ο άνθρωπος να αναλάβει αυτή τη γεφύρωση;
Μπορεί, με άλλα λόγια,  να πάρει στα χέρια του την υλοποίηση των μαθηματικών αληθειών κατασκευάζοντας βόμβες ή άλλα τεχνουργήματα  ή να εφαρμόσει στις εξαγγελίες των πολιτικών και οικονομικών του συστημάτων (ιδανική πολιτεία) τέτοιες καθολικεύσεις γενικής συμμόρφωσης;
Έχει την αγαθότητα, την παντογνωσία και ό,τι άλλο χρειάζεται για να φέρνει σε επαφή την Γενική Αλήθεια με το μερικό, με το κάθε πλάσμα, με το κάθε ενδεχόμενο ή έκφραση της ύπαρξης, δίχως να προκαλεί καταστροφές και ισοπεδώσεις; 

Η φωτογραφία από το Βήμα της εποχής εκείνης, το πώς δηλαδή παρουσιάστηκε - με πόση ελαφρότητα και δημοσιογραφική απερισκεψία-  και κατανοήθηκε το γεγονός,  δίνει, νομίζω, την απάντηση....
Όσο δομικά και σημασιολογικά πρότερες είναι αυτές οι καθολικές αλήθειες τόσο πιο επικίνδυνες θα καθίστανται αυτές οι "γεφυρώσεις". 
Τόσο η Ανθρωπότητα στην προσπάθειά της να τις ελέγξει και να τις χρησιμοποιήσει προς ίδιον όφελος , θα κινδυνεύει να συνθλίβει την ύπαρξη και να ισοπεδώνει την ποικιλομορφία της ζωής, όχι γιατί κάποιοι είναι "κακοί" και κάποιοι άλλοι "καλοί" θα τα καταφέρουν καλύτερα... αλλά γιατί είναι εκτός των ορίων της ανθρώπινης κατάστασης και δράσης.
Εδώ εν σπέρματι εμφιλοχωρεί η φρίκη... που αργότερα θα δούμε να γίνεται "μανιτάρι" και φωτογραφία.....


Η ισοπεδωμένη Χιροσίμα είναι η φωτογραφική και συμβολική αποτύπωση αυτής της οντολογικής υπέρβασης, της αποτυχίας και ασέβειας του ανθρώπου.


Υπάρχει βέβαια ο αντίλογος ότι η γνώση δεν μπορεί να σταματήσει.... ότι ο άνθρωπος είναι από την φύση του φιλοπερίεργος και αναζητά... Είναι σωστός αυτός ο αντίλογος και δεν θα είμαι εγώ αυτή που θα πω ότι πρέπει να "απαγορευθεί" η έρευνα ή να περιοριστεί η γνώση....
Υπάρχει όμως μια θεμελιώδης παρανόηση : Η Επιστήμη, όπως τουλάχιστον οι Έλληνες αρχαίοι σοφοί και επιστήμονες, συνέλαβαν και θεμελίωσαν δεν είναι μια αποστασιοποίηση από τον Κ/κόσμο, έχει τον χαρακτήρα του επι-ίσταμαι.... τουτέστιν στέκομαι επί του θέματος, έχω συνολική και όχι μερική ή αποσπασματική εποπτεία, προσπαθώ να κατανοήσω στο σύνολο τον λόγο του Κόσμου και μέσα σ'αυτόν τον Γενικό Λόγο, τους λόγους των όντων.... Δεν αφ-ίσταμαι, καβαλώντας το καλάμι της φιλοδοξίας, της ματαιοδοξίας μου ή της μυωπικής ευφυίας μου.... Αυτό δεν είναι γνώση... δεν είναι Επιστήμη... αυτά είναι μπακαλοτέφτερα που περνάνε για "άγιες Γραφές"...

Σήμερα, παρόμοιες γεφυρώσεις, προσπαθούνται όχι τόσο στο επίπεδο της φυσικής - ατομικής πραγματικότητας (αν και ποτέ δεν σταμάτησαν), αλλά η πρωτοπορία πλέον έχει μετατοπιστεί στο επίπεδο της έρευνας  του γονιδιώματος.... 
Από την πλευρά της Βιολογίας προσπαθείται η διείσδυση στους νόμους που διέπουν το μέγα μυστήριο του ανθρώπινου εγκεφάλου, της σκέψης, των πεποιθήσεων και των συναισθημάτων.
Η λειτουργία μιας ορμόνης, ενός ενζύμου, μια σύναψη ινών στις πρώτες βδομάδες της κύησης, ένας νευροδιαβιβαστής, κάτι κοινό και καθολικό, στο οποίο θα αποδοθεί η ανθρώπινη ποικιλότητα και η μετατροπή του με κάποια ελεγχόμενη ιατρική παρέμβαση είναι το νέο υπερ-όπλο.
Οι νέες "ανακαλύψεις" και "επιτυχίες" αναγγέλονται ήδη με ΤΑΡΑΤΑΤΖΟΥΜ δημοσιευμάτων  αναλόγης  ελαφρότητος  με αυτή του Βήματος της 6.08.1945. 
Τα επιχερήματα   έχουν ήδη βρεθεί και διατυπώνονται ποικιλοτρόπως: ο κόσμος θα γίνει πιο ασφαλής, θα είμαστε πιο υγιείς, θα είμαστε πιο ευτυχισμένοι.... θα ελέγχονται καλύτερα οι "απρόβλεπτοι" εγκέφαλοι, οι ασύμβατοι άνθρωποι, οι ανεπιθύμητες γεννήσεις, θα αποκλείσουμε ότι μας πονάει, ότι μας κάνει ανίσχυρους... θα σκεφτόμαστε όλοι με τον ίδιο τρόπο, δεν θα υπάρχει λόγος διαφωνίας και ατέρμονης κουραστικής αντιπαράθεσης.....
Επιτέλους η Ανθρωπότητα θα μπορεί, σε μορφή χαπακίου, σε ενέσιμο ή σε σκεύασμα υπόθετου να καταπιεί και να αφοδεύσει το  Είναι της....

Τότε, αυτοί που δεν θ' ανήκουν στο νέο βιολογικά ελεγχόμενο μανιτάρι του τρόμου, που θα βρίσκονται εκτός των ηλεκτροφόρων πλεγμάτων της αποστειρωμένης νέας τάξης πραγμάτων , αυτοί που θα είναι οι πορτοφολάδες, οι άνθρωποι του λιμανιού και οι πόρνες, ίσως να πουν ... Ε, Τσάρλυ, τραβήξου από τον ήλιο

Ε, Τσάρλυ, τραβήξου από τον ήλιο.
Σήμερα, έπεσε η Ατομική...
Σήμερα, στα λιμάνια,
οι σωματέμποροι κι οι πορτοφολάδες
μπορούν να περηφανεύονται
που δεν έγιναν εφευρέτες...
Σήμερα, θα μπορούσε να λέει στην προσευχή της,
μια πόρνη:
"Θεέ μου, σ' ευχαριστώ,
που δεν γέννησα...".

Φώτης Αγγουλές, Ναγκασάκι, Χίος 1962
 .

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

_Mπέρτολτ. Μπρεχτ: η Εβραία

Η "Εβραία" είναι ο τελευταίος μονόλογος από το σπονδυλωτό έργο του Bertolt Brecht "τρόμος και αθλιότητα του Τρίτου Ράιχ. Το έργο αυτό του Μπρεχτ αποτελείται απο 24 σκηνές-μονόπρακτα, που έγραψε ο Μπρεχτ εξόριστος μεταξύ 1935 και 1939 και περιγράφουν την τρομοκρατία και την άγρια φύση του ναζιστικού καθεστώτος. Η ελληνική μετάφραση αυτού του έργου του Brecht είναι του Μάριου Πλωρίτη και κυκλοφορεί σε βιβλίο από τις εκδόσεις Μωραίτης. Στο κείμενο αποτυπώνεται η εσωτερική ένταση του ατόμου που παίρνει μια απόφαση ενώ βρίσκεται στο χείλος της απελπισίας. Μέσα από την ανάγνωση του έργου στρέφουμε την προσοχή στα εκατοντάδες πρόσωπα της καθημερινότητας, τα οποία, δίνοντας έναν οριακό αγώνα επιβίωσης, αναδύονται ως σύγχρονοι/ες ήρωες και ηρωίδες του Brecht . Το ηχητικό ντοκουμέντο που δημοσιεύουμε παρακάτω είναι από την παράσταση που ανέβηκε το 1978 μαζί με άλλα πέντε μονόπρακτα διαφόρων άλλων συγγραφέων, από το Θίασο Λαμπέτη. Αν και το συγκεκριμένο ντοκουμέντο έχει ανέβ

_Κ.Π. Καβάφης : πρόσθεσις

Aν ευτυχής ή δυστυχής είμαι δεν εξετάζω. Πλην ένα πράγμα με χαράν στον νου μου πάντα βάζω — που στην μεγάλη πρόσθεσι (την πρόσθεσί των που μισώ) που έχει τόσους αριθμούς, δεν είμ’ εγώ εκεί απ’ τες πολλές μονάδες μια. Μες στ’ ολικό ποσό δεν αριθμήθηκα. Κι αυτή η χαρά μ’ αρκεί. (Από τα Κρυμμένα Ποιήματα 1877;-1923, Ίκαρος 1993) Σχόλιο :  Δεν θέλω να κάνω ανάλυση... ένα σχόλιο μόνο.. Υπήρξαν και υπάρχουν -ευτυχώς- πολύ αξιότεροι εμού αναλυτές, που έσκυψαν με γνώση και συγκίνηση πάνω στο έργο που μας άφησε ο μεγάλος Αλεξανδρινός. Πριν, όμως, μπω στα ενδότερα, λέω να κάτσω λίγο απ' έξω, να θαυμάσω το οικοδόμημα. Γενικά, καλό είναι να το κάνουμε αυτό. Μια πρώτη καταγραφή, μια εξωτερική εποπτεία, καθώς η μορφή περι-γράφει το περιεχόμενο και το περιεχόμενο χύνεται μέσα στη μορφή του, μας είναι πάντα χρήσιμη για να συνδεθούμε και να μείνουμε εντός του ποιήματος. Ας είναι... διάφορες σκέψεις...ή οδοί για την σκέψη, γενικώς... Αυτό λοιπόν το ποίημα του Κ.Π.Καβά

_ Γ. Σεφέρη, "κράτησα τη ζωή μου" : σπάραγμα μιάς ανάγνωσης

Τ' ανθισμένο πέλαγο και τα βουνά στη χάση του φεγγαριού η μεγάλη πέτρα κοντά στις αγριοσυκιές και τ' ασφοδίλια το σταμνί πού δεν ήθελε να στερέψει στο τέλος της μέρας και το κλειστό κρεβάτι κοντά στα κυπαρίσσια και τα μαλλιά σου χρυσά' τ' άστρα του Κύκνου κι' εκείνο τ' άστρο ό Αλδεβαράν. Κράτησα τη ζωή μου κράτησα τη ζωή μου ταξιδεύοντας ανάμεσα στα κίτρινα δέντρα κατά το πλάγιασμα της βροχής σε σιωπηλές πλαγιές φορτωμένες με τα φύλλα της οξιάς, καμιά φωτιά στην κορυφή τους· βραδιάζει. Κράτησα τη ζωή μου˙ στ' αριστερό σου χέρι μια γραμμή μια χαρακιά στο γόνατο σου, τάχα να υπάρχουν στην άμμο του περασμένου καλοκαιριού τάχα να μένουν εκεί πού φύσηξε ό βοριάς καθώς ακούω γύρω στην παγωμένη λίμνη την ξένη φωνή. Τα πρόσωπα πού βλέπω δε ρωτούν μήτε ή γυναίκα περπατώντας σκυφτή βυζαίνοντας το παιδί της. Ανεβαίνω τα βουνά· μελανιασμένες λαγκαδιές˙ o χιονισμένος κάμπος, ως πέρα ό χιονισμένος κάμπος, τίποτε δε ρωτούν μήτε o καιρός κλειστός