Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

_ ο κλαυσίγελος που μας ταιριάζει





Ο Στ. Ψαλτης στην τελευταία ταινία του στο ρόλο του μοναχού



Δεν ξέρω σε ποιούς θα μπορούσαμε να αποδώσουμε τον τίτλο του "μεγάλου ηθοποιού":  σ' αυτούς που ερμηνεύουν τους μεγάλους κλασικούς ρόλους του παγκόσμιου ρεπερτορίου στις περιώνυμες θεατρικές σκηνές ή σ'αυτούς που λειτουργούν ως θεατρικές -κινηματογραφικές περσόνες μιας συγκεκριμένης  εποχής και ενός συγκεκριμένου τόπου, ανεξάρτητα από το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα στο οποίο φθάνουν.
Τείνω να υιοθετήσω το δεύτερο.
Και τούτο γιατί το να καταφέρει ένας ηθοποιός να συγκεντρώσει τα χαρακτηριστικά μιας περσόνας, είναι κάτι που εντέλει γίνεται ερήμην του και μέσα από αδιάγνωστες διαδικασίες, όχι ακριβώς καλλιτεχνικές ούτε και αμιγώς εμπορικές, την στιγμή που εκείνος πιστεύει ότι ακολουθεί ή κτίζει απλώς την καριέρα του.
Η δύναμη της περσόνας -παρόμοια με αυτήν ενος αλεξικέραυνου- δεν βρίσκεται στις υποκριτικές ικανότητες του ηθοποιού (που καλό είναι να υπάρχουν) αλλά ακριβώς σε τούτο το "ερήμην του", το οποίο δεν είναι τίποτα περισσότερο από την εμφατική αποτύπωση της ιστορικότητας ως έχει.

Ο Στάθης Ψάλτης (1951-2017) 
Ο Στάθης Ψάλτης, δεν ήταν από τους ηθοποιούς που μ'αρέσαν κι ούτε είδα -τότε στις δόξες της βιντεοκασέτας- ολόκληρη κάποια ταινία του. Είχα όμως πάντα την αίσθηση ότι ήταν ένας ηθοποιός κυριαρχούμενος από την συνθήκη...την συνθήκη της λήξης της εποχής του κινηματογράφου σαν δημόσιου αγαθού, του δημόσιου λόγου σαν στοιχείο της πολιτικής, του σχολείου σαν μέσου δημιουργίας μορφωμένων ανθρώπων, της δημιουργίας των μεγάλων κειμένων, των λαμπρών στίχων και των μουσικών, των οραματικών ιδεολογιών....Κι αυτή ακριβώς την εποχή της λήξης,  είναι που εμφανίζεται και κερδίζει συνεχώς έδαφος ο τύπος του νεοέλληνα που είναι πιο "ελαφρύς"  , πιο θρασύς, πιο καταφερτζής, σίγουρος μες την αμάθειά του, καλοπερασάκιας και γκομενάκιας, αισθητικά και διανοητικά ημιπαράλυτος, παρότι εύστροφος, πολιτικά κυνικός και ηθικά αλλοτριωμένος από το κομματικό σινάφι της δεκαετίας του ογδόντα...
Ο βιντεο-κινηματογράφος της εποχής, απευθυνόμενος στην μέση οικογένεια που πλέον ιδιωτεύει στο διαμέρισμά της, αποτυπώνει μέσα από τις φτηνές του παραγωγές την γενικότερη φτήνια του λόγου που έγινε χονδροειδής ατάκα, της εικόνας που έγινε γνωστή χειρονομία και γκριμάτσα.
Ο Στάθης Ψάλτης βρέθηκε εξ ολοκλήρου μέσα στην ιστορική συνθήκη μας κι ενσάρκωσε με μεγάλη επιτυχία αυτήν την περσόνα του νεοέλληνα προκαλώντας το γέλιο σε αυτούς που μπορούσαν να γελάνε με όλα αυτά.
Παράλληλα όμως κι ίσως επειδή ο ίδιος δεν ανήκε σε αυτούς, η συνολική παρουσία του κατέγραφε μια απόσταση, επίσης υπαρκτή στην ελληνική πραγματικότητα, αυτήν της θλίψης και του κλάματος για όλα αυτά.
Το αποτέλεσμα που μας έδωσε η καλλιτεχνική παρουσία του και προσφορά, ήταν η αποτυπωση της ιστορικότητας ως έχει: ένας κλαυσίγελος που μας ταιριάζει απολύτως...

Κι αν πιστέψουμε τα λόγια του σκηνοθέτη Γιάννη Σμαραγδή, ο Στάθης Ψάλτης υποδυόμενος στον τελευταίο ρόλο του, τον μοναχό στην ταινία για το Νίκο Καζαντζάκη που πρόκειται να βγεί στις αίθουσες το φθινόπωρο,  εμβάπτισε αυτήν την περσόνα της ταλαίπωρης νεοελληνικής μας συνείδησης των τριάντα τελευταίων χρόνων, στην ψυχή του μεγάλου ηθοποιού που εντέλει και εξαιτίας των συνθηκών ήταν...

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

_Mπέρτολτ. Μπρεχτ: η Εβραία

Η "Εβραία" είναι ο τελευταίος μονόλογος από το σπονδυλωτό έργο του Bertolt Brecht "τρόμος και αθλιότητα του Τρίτου Ράιχ. Το έργο αυτό του Μπρεχτ αποτελείται απο 24 σκηνές-μονόπρακτα, που έγραψε ο Μπρεχτ εξόριστος μεταξύ 1935 και 1939 και περιγράφουν την τρομοκρατία και την άγρια φύση του ναζιστικού καθεστώτος. Η ελληνική μετάφραση αυτού του έργου του Brecht είναι του Μάριου Πλωρίτη και κυκλοφορεί σε βιβλίο από τις εκδόσεις Μωραίτης. Στο κείμενο αποτυπώνεται η εσωτερική ένταση του ατόμου που παίρνει μια απόφαση ενώ βρίσκεται στο χείλος της απελπισίας. Μέσα από την ανάγνωση του έργου στρέφουμε την προσοχή στα εκατοντάδες πρόσωπα της καθημερινότητας, τα οποία, δίνοντας έναν οριακό αγώνα επιβίωσης, αναδύονται ως σύγχρονοι/ες ήρωες και ηρωίδες του Brecht . Το ηχητικό ντοκουμέντο που δημοσιεύουμε παρακάτω είναι από την παράσταση που ανέβηκε το 1978 μαζί με άλλα πέντε μονόπρακτα διαφόρων άλλων συγγραφέων, από το Θίασο Λαμπέτη. Αν και το συγκεκριμένο ντοκουμέντο έχει ανέβ

_Κ.Π. Καβάφης : πρόσθεσις

Aν ευτυχής ή δυστυχής είμαι δεν εξετάζω. Πλην ένα πράγμα με χαράν στον νου μου πάντα βάζω — που στην μεγάλη πρόσθεσι (την πρόσθεσί των που μισώ) που έχει τόσους αριθμούς, δεν είμ’ εγώ εκεί απ’ τες πολλές μονάδες μια. Μες στ’ ολικό ποσό δεν αριθμήθηκα. Κι αυτή η χαρά μ’ αρκεί. (Από τα Κρυμμένα Ποιήματα 1877;-1923, Ίκαρος 1993) Σχόλιο :  Δεν θέλω να κάνω ανάλυση... ένα σχόλιο μόνο.. Υπήρξαν και υπάρχουν -ευτυχώς- πολύ αξιότεροι εμού αναλυτές, που έσκυψαν με γνώση και συγκίνηση πάνω στο έργο που μας άφησε ο μεγάλος Αλεξανδρινός. Πριν, όμως, μπω στα ενδότερα, λέω να κάτσω λίγο απ' έξω, να θαυμάσω το οικοδόμημα. Γενικά, καλό είναι να το κάνουμε αυτό. Μια πρώτη καταγραφή, μια εξωτερική εποπτεία, καθώς η μορφή περι-γράφει το περιεχόμενο και το περιεχόμενο χύνεται μέσα στη μορφή του, μας είναι πάντα χρήσιμη για να συνδεθούμε και να μείνουμε εντός του ποιήματος. Ας είναι... διάφορες σκέψεις...ή οδοί για την σκέψη, γενικώς... Αυτό λοιπόν το ποίημα του Κ.Π.Καβά

_αν αυτή είναι η πολιτική

 Δεν θα το επιδιώξω, αλλά θα εκμεταλλευτώ αυτή τη καταπληκτική συγκυρία : ώρα απογευματινή, μάθημα σε σπίτι, σε κεντρική πλατεία, σε κεντρικό χωριό, από κάτω τα καφενεία και είχα εντοπίσει καθώς πήγαινα ασυνήθιστες κινήσεις, μια αναταραχή και μια κυρία, άγνωστη σε μένα,  με χρώμα μαλλιών σε ώριμη μελιτζάνα να περιφέρεται μαζί με μια φίλη της που δεν είχε τίποτε το αξιοσημείωτο. Εγώ πρόσεξα την μελιτζανί.  Το μάθημα κυλούσε ανάμεσα σε απογοητεύσεις και προσπάθειες, οι ήχοι  της πλατείας γνωστοί και γι αυτό ανήκουστοι  έφταναν αλλά και δεν έφταναν σ'αυτιά μου, ίσως αν πρόσεχα έξω να έφταναν, αλλά εγώ πρόσεχα μέσα.  Οι ήχοι αλλάζουν. Ξέρω την αλλαγή των μικροφωνικών στις μικρές πλατείες των χωριών.  Τέλος μαθήματος. Η προεκλογική συγκέντρωση στα μισά. Έμεινα να ακούσω κι εγώ. Παράγγειλα όπως κάνω πάντα μια τσικουδιά και τι ανανέωση προσώπων, κινήσεων, χρωμάτων. Ίδιες ιδέες ή καλύτερα καμία ιδέα... χωρίς ιδέες. Το απόγευμα όμως δεν έχασε σε τίποτα την ομορφιά του Απρίλη του.  Το κόμμα,