_η "κοινωνική ληστεία" στο ελληνικό κράτος : μέρος δεύτερο

Γράφει η Εύα Μπολιουδάκη

1.α) Η κριτική στον Hobsbawm και το Υστερόγραφο.

Την δημοσίευση του πρώτου έργου του Hobsbawm (Primitive Rebels, 1959) ακολούθησε το Bandits (1969), στο οποίο ο συγγραφέας επανέρχεται στο φαινόμενο της κοινωνικής ληστείας  μέσα από ένα επιλεγμένο πανόραμα 90 καταγεγραμμένων περιπτώσεων ληστών. Ακολουθεί μια γόνιμη κριτική,

Ο Anton Blok (1935 -)

Aνθρωπολόγος, διάσημος για την έρευνά του

πάνω στο φαινόμενο της σικελικής Μαφίας

[Τhe Mafia of a Sicilian Village, 1860-1960: 

A Study of Violent Peasant Entrepreneurs, 1960]

κυρίως από τον Anton Blok[1] , η οποία και ολοκληρώνει την μελέτη του φαινομένου. Συνοψίζοντας την κριτική και την απάντηση του Hobsbawm[2],  αξίζει να αναφέρουμε:

-          Το φαινόμενο της κοινωνικής ληστείας για να κατανοηθεί πρέπει να πλαισιωθεί από το πλέγμα των δομών εξουσίας και πολιτικής. Κοντολογίς από τις υπαρκτές τάσεις μέσα στις κοινωνίες για κατανόηση, εξήγηση, πρόβλεψη και έλεγχο του κοινωνικού κόσμου.

1.          Ο χαρακτήρας της κοινωνικής ληστείας εκφράζει πρωτίστως τον αγώνα για δύναμη και κυριαρχία, μεμονωμένων ατόμων και δευτερευόντως τα συμφέροντα των καταπιεσμένων αγροτών μέσα από τα σπλάχνα των οποίων ξεπηδάει.

2.   Η εξιδανίκευση που συνοδεύει την κοινωνική ληστεία (μύθοι, τραγούδια, θρύλοι κλπ) είναι περισσότερο προϊόν της φαντασίας των αστικών στρωμάτων και λιγότερο της αγροτιάς, η οποία διέκρινε ανάμεσα σε «καλούς» και «κακούς» ληστές.

3,       Η ανυπαρξία πολιτικής – ταξικής συνείδησης καθώς και οι συνθήκες ζωής των ληστών τους μετέτρεπαν εύκολα σε τυχοδιώκτες και συχνά σε αδίστακτους, αργυρώνητους  μπράβους της εκάστοτε τοπικής εξουσίας, ενώ δεν ήταν σπάνιες οι φορές που συμμετείχαν σε πολιτικές συγκρούσεις αντίπαλων στρατοπέδων ανάλογα με τα συμφέροντα και τα ανταλλάγματά τους. Η τυχοδιωκτική στάση των ληστών  φέρνει την κοινωνική ληστεία κοντά σε φαινόμενα παραβατικότητας και εγκληματικότητας που διώκονται από το νόμο και δεν διαθέτουν κανένα κοινωνικό έρεισμα.

4,          Αποτέλεσαν συχνά δύναμη τρομοκρατίας και ανάσχεσης των κοινωνικών αγώνων καθώς και της κινητικότητας των καταπιεσμένων στρωμάτων της υπαίθρου.

5.  Η θεώρηση της κοινωνικής ληστείας ως πρόδρομου φαινομένου των κοινωνικών κινημάτων που ακολούθησαν, είναι προβληματική καθώς το μόνο κοινό σημείο είναι αυτό της κοινωνικής δυσαρέσκειας, αλλά  απουσιάζουν άλλα κρίσιμα κριτήρια, όπως της οργάνωσης, του σταθερού προσανατολισμού σε κάποιο απελευθερωτικό πρόταγμα και της πολιτικής χειραφέτησης των καταπιεσμένων.

Συνεχίζεται .... στο επόμενο :1.      Το φαινόμενο της «κοινωνικής ληστείας» στον ελλαδικό χώρο κατά τον 19^ο αιώνα.

(Η παρούσα ανάρτηση αποτελεί μέρος της εργασίας  Η "κοινωνική ληστεία" στο ελληνικό κράτος και προτείνουμε για την αρτιότητα της ανάγνωσης, το διάβασμα των προηγούμενων αναρτήσεων στην κατηγορία Κοινωνιολογικές Μελέτες) 

---

[1] Blok Anton, The Peasant and the Brigand: Social Banditry Reconsidered , Comparative Studies in Society and History, Vol., No 4 (Sep. 1972) pp 494 – 503, Cambridge University Press.  

[2] Hobsbawm Eric, Social Bandits : Reply, Comparative Studies in Society and History, Vol., No 4 (Sep. 1972) pp 503-505, Cambridge University Press.