_στον ορίζοντα της Ιστορίας

  Αργώ,  Νίκος Εγγονόπουλος

Γράφει ο Τεύκρος Χατζηλίας

Ο Μεγάλος Ιεροεξεταστής Δρ Σόιμπλε μας θύμισε, κατά τα πρόσφατα γεγονότα για το νέο μνημόνιο δουλοπαροικίας που επιβλήθηκε στην Ελλάδα, τη βιάση που επέδειξαν οι Αιγύπτιοι, όταν μετά απ’ τα επτά θανάσιμα δεινά που έπληξαν τη χώρα τους με απόφαση του Θεού, κατεβιάζοντο να εκδιώξουν τους υπόδουλους Ισραηλίτες έξω απ’ αυτήν: «καὶ κατεβιάζοντο οἱ Αἰγύπτιοι τὸν λαὸν σπουδῇ ἐκβαλεῖν αὐτοὺς ἐκ τῆς γῆς· εἶπαν γάρ, ὅτι πάντες ἡμεῖς ἀποθνήσκομεν.» (Εξ. 12,33).

            Η αντιστοιχία αυτή μπορεί να φανεί άστοχη, αλλά θα πρέπει κάποτε να ξεφύγουμε από τις μινιμαλιστικές αναλύσεις, οι οποίες ενώ φαίνεται ότι εξηγούν, στην ουσία συσκοτίζουν, παρά διευκρινίζουν, τη γνώση μας για την πραγματικότητα, καθώς μας εθίζουν να βλέπουμε αποκλειστικά το δέντρο και να χάνουμε το δάσος.

Ή για να το μεταφέρω εγγύτερα σ’ αυτό που θέλω να πω: ότι θα πρέπει να διεισδύουμε στ’ αρχέτυπα που κρύβονται πίσω από συμπεριφορές και πράξεις και τα οποία δεν είναι εύκολα εμφανή σε ορθολογικού - αιτιοκρατικού τύπου προσεγγίσεις, όπως αυτές που έχουν επιβάλλει οι οικονομιστές, (βλ. διεθνείς λογιστές).

Η θεωρία των αρχετύπων ρίχνει φως στην Ιστορία και τις πολύπλοκες εκδηλώσεις της εντοπίζοντάς τες,  όχι στη συγκυρία, αλλά σε απώτατες μορφοποιήσεις της ενδοανθρώπινης διαπάλης. Η διερεύνηση των αρχετύπων μπορεί να διευκρινίζει στους νόες μας θεμελιώδεις πραγματικότητες πάνω στις οποίες στηρίζεται η πολύπλοκη ή και χαώδης συμπεριφορά μας δι-ιστορικά.

Η θεωρία των αρχετύπων αν συνδυάζεται μ’ άλλες θεωρίες μπορεί να μας αποκαλύψει πληρέστερα το γίγνεσθαι μέσα στο οποίο ζούμε. Για παράδειγμα η θεωρία παιγνίων, που πολύ δοκιμάζεται η ισχύς της μεταπολεμικά στις συγκρούσεις μεταξύ κρατών, υστερεί ακριβώς σ’ αυτό το σημείο: ότι δεν περιλαμβάνει στα θεωρήματά της τη λογική των ασύνειδων κινήτρων, αλλά μόνο τα επιδιωκόμενα "ορθολογικά" ή μη αποτελέσματα: της νίκης, της ισοπαλίας ή της ήττας. 

Όμως οι άνθρωποι πριν εφεύρουν τα παίγνια είχαν ήδη διαμορφώσει τα κίνητρα της συμπεριφοράς τους, τα οποία εκπηγάζουν από πρωτόγονες εμπειρίες, όπως και τα συναισθήματα που αυτές τους δημιουργούσαν, δηλαδή κατά κύριο λόγο τα συναισθήματα του φόβου, της οργής ή θυμού, της αηδίας, της χαράς, της απελπισίας ή θλίψης και της έκπληξης.

Σ’ επίπεδο αρχέτυπων συναισθημάτων αυτό που διακριβώνουμε απ’ την συμπεριφορά του Δρ Σοιμπλε και των ομοίων του είναι οργή και φόβος. Ένα καταστροφικό δίπολο που, αν κυριαρχεί στη συμπεριφορά ηγετών μεγάλων δυνάμεων, με μαθηματική ακρίβεια, θα τους οδηγήσει σε καταστροφές.

 Η οργή αποσκοπεί στη συντριβή του αντιπάλου κι ο φόβος δρώντας αντίστροφα στη συντριβή του φέροντος αυτόν. Αν η οργή συντελείται hic et nunc, ο φόβος δρα και διαβρώνει τον φέροντα οργανισμό πιο αργά, αλλά το ίδιο βασανιστικά και θανάσιμα. Ο φόβος οδηγεί στον αποσυντελεσμό των ρεαλιστικών εκτιμήσεων και διασπείρεται ραγδαία στα υποκείμενα πλήθη.

 Το ελληνικό κράτος, είναι απόλυτα βέβαιο, ότι θα το εκβάλουν ή από μόνο του θα εκβληθεί απ’ τον σκληρό πυρήνα της Ευρωζώνης. Αν  δεν έγινε προχθές, θα γίνει το επόμενο διάστημα, εκτός κι αν συντελεστεί κάποιο θαύμα κι η Ευρωζώνη πάψει  να δρα   ως ένας απολυταρχικός θεσμός υπέρ των συμφερόντων του γερμανικού ή όποιου άλλου ομοειδούς χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου.

Ναι, ο Φαραώ εξέβαλε το λαό του Θεού απ’ την Αίγυπτο και ο λαός αυτός διέσχισε την Ερυθρά θάλασσα και την έρημο Σινά με φοβερές δοκιμασίες και φοβερά βάσανα, αλλά κάποτε, ύστερα από 40 χρόνια, όπως λένε οι Γραφές, έφτασε στη Γη της Επαγγελίας κι από τότε άρχισε μια συγκλονιστική εποχή, η οποία διαρκεί ακόμα στην ιστορία του Κόσμου. 

Ναι, οι Εβραίοι, οι Ινδοί, οι Πέρσες, οι Κινέζοι κι οι Έλληνες είναι οι ιστορικοί λαοί της οικουμένης και για τους λαούς αυτούς δεν υπήρξε και δεν θα υπάρξει τέλος, παρά της αντίθετες θρηνωδίες και πομφόλυγες. Διατρέχουμε με δύναμη τους δρόμους των αιώνων...

Η Ιστορία των ιστορικών λαών δεν συντάσσεται στον ορίζοντα της μικρο-μακρο οικονομίας, αλλά κατ' ευθείαν γραμμή στο νόημα της Ιστορίας. 

 

Ωστόσο, κι όσο η Ιστορία γράφεται,  για τον ιεροεξεταστή Δρ Σόιμπλε και τους ομοίους του το τέλος είναι προδιαγεγραμμένο.