Δεν νομίζω ότι υπάρχει αντίρρηση ότι η αμφισβήτηση είναι η "αχίλλειος πτέρνα" κάθε κοινωνίας. Όσοι και όσες τόλμησαν να βάλουν μικρές ή μεγάλες βόμβες αμφισβήτησης στο οικοδόμημα κάθε κοινωνικής κατάστασης - πραγματικότητας, κακόπαθαν (λοιδωρήθηκαν, δικάστηκαν, κάηκαν, αποκεφαλίστηκαν). Και είναι παραπάνω από βέβαιο ότι κάθε σύστημα είναι υποχρεωμένο συνεχώς και με διάφορους τρόπους να προστατεύει τον εαυτό του από κάθε μικρή ή μεγάλη αμφισβήτηση. Την ευγενή όσο και αναγκαία αυτή δραστηριότητα αναλαμβάνουν διάφοροι σε κάθε ιστορική περίοδο. Στην σύγχρονη περίοδο που μας απασχολεί δικαιωματικά αναλαμβάνουν τα Μέσα. Τα Μέσα με την ακατάπαυστη ενημέρωση και φλυαρία τους δεν κάνουν άλλο τι παρά να ξεριζώνουν κάθε μικρό σπόρο αμφισβήτησης, κάθε ερωτηματικό που μπορεί να φυτευτεί στο μυαλό κάποιου. Ακόμα περισσότερο φυτεύουν τα ίδια τα Μέσα τσούφιους σπόρους αμφισβήτησης, σπόρους ευνουχισμένους, οπότε η δουλειά γίνεται πιο εύκολη, εκ του ασφαλούς και κρατώντας τα προσχήματα της "δημοκρατικής και πολύπλευρης ενημέρωσης".
Όμως το θέμα μου δεν είναι πώς βγάζουν το ψωμί τους τα Μέσα, οι πτυχές της εργασίας τους και το αν μπορούμε να βγούμε από το πλέγμα τους, αλλά το τι θα μπορούσε να αφορά η ίδια η αμφισβήτηση στις σύγχρονες δυτικές (όπως η ελληνική) κοινωνίες. Σήμερα, δεν υπάρχει μεγαλύτερη αμφισβήτηση από αυτή που αφορά την ασφάλεια. Πάνω στο δόγμα και στην ανάγκη της ασφάλειας έχει στηθεί όλος ο μεταπολεμικός δυτικός, πολιτικός πολιτισμός : από την εποχή του ψυχρού πολέμου ακόμη, έως τις επιθέσεις στην Κούβα, στο Ιράκ και αλλού, τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς και τα συστήματα παρακολούθησης των δρόμων, των σπιτιών, των καταστημάτων, τους ελέγχους των τροφίμων, των συναλλαγών κλπ. Μη ξεχνάμε ότι το κύριο σύνθημα που προβλήθηκε την περίοδο του κορονοϊού ήταν "Μένουμε ασφαλείς". Ως σύνθημα απόλυτα κατανοητό από όλους και δύσκολο να αντικρουστεί. Δύσκολο, πολύ δύσκολο να βάλεις δίπλα στην ασφάλεια ένα ερωτηματικό. Το αίτημα για ασφάλεια, λοιπόν, είναι θεμελιώδες και εγείρεται επιτακτικά κάθε φορά που κάτι εισβάλλει και διαταράσσει την ευταξία του Συστήματος.
Δύο λόγους μπορώ να σκεφτώ που η ασφάλεια έχει πάρει το προβάδισμα έναντι κάθε άλλου κοινωνικού αιτήματος και έχει γίνει ο θεμέλιος λίθος της σύγχρονης "φαντασιακής θέσμισης της κοινωνίας", για να θυμηθούμε και τον Κορνήλιο. Πρώτος, διότι τα δαιδαλώδη συστήματα μέσα στα οποία η σύγχρονη ζωή βρίσκεται περιπλεγμένη δεν μπορούν να διανοηθούν ότι θα λειτουργήσουν έστω και μια ώρα χωρίς την ασφάλεια, μέσα σε περιβάλλοντα διαταραχής και απροβλεψίας και Δεύτερος, διότι εάν ο μέσος πολίτης είναι υποχρεωμένος να σκέφτεται και να απασχολείται με την ασφάλεια του ίδιου, της οικογένειάς του, της γειτονιάς του και της πόλης του (όπως γινόταν στην ελληνική αρχαιότητα, για παράδειγμα), τότε αυτομάτως καταρρέει το έτερο δόγμα του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού, ήτοι αυτό της ευτυχίας, της καλοπέρασης, της απόλαυσης, καταρρέει δηλαδή σύμπας ο καταναλωτισμός και το ίδιο το επινοημένο "νόημα της ζωής" και θα πρέπει να βρούμε ένα άλλο. Ποιο; κανείς δεν ξέρει.
Ασφάλεια, λοιπόν, και πάλι ασφάλεια. Τι, όμως, θα μπορούσε να αφορά η αμφισβήτηση της ασφάλειας; Μήπως την ικανότητα των αρχόντων να άρχουν ικανά και αποτελεσματικά και να εξασφαλίζουν την ηρεμία στις ζωές των αρχομένων; Να κάνουν δηλαδή καλά την δουλειά που τους έχει ανατεθεί; Όλοι πλέον ξέρουμε ότι οι άρχοντες και τα επιτελεία τους, είναι απολύτως αναλώσιμοι και αντικαταστάσιμοι, ότι πλέον δεν υπάρχει ανάγκη για χαρισματικούς ηγέτες που θα κατευθύνουν, θα φουντώνουν ή θα καταστέλλουν, αναλόγως, την αμφισβήτηση.
Για να απαντήσουμε στο παραπάνω ερώτημα θα πρέπει να βάλουμε στο μικροσκόπιο τον θεμέλιο λίθο της ασφάλειας. Από τι αποτελείται η ασφάλεια των σύγχρονων κοινωνιών; Αν λοιπόν βάλουμε στο νοητικό μας μικροσκόπιο την ασφάλεια θα δούμε ότι αποτελείται από άπειρες, μικρές, διαφορετικές μεταξύ τους πληροφορίες. Όσες πιο πολλές πληροφορίες συντρέχουν σε ένα σύστημα, τόσο αυτό το σύστημα δικαιούται να λέει ότι είναι ασφαλές. Η πληροφορία είναι γρήγορη, σωρευτική, θετική, άχρωμη και άοσμη. Όλα τα εκπαιδευτικά προγράμματα αυτήν εκθειάζουν και υπηρετούν σε μια προσπάθεια να κάνουν τους ανθρώπους ικανούς και επιδέξιους συλλέκτες πληροφοριών (όπως κάποτε τροφοσυλλέκτες και κυνηγούς). Πάνω στο δομικό υλικό της πληροφορίας στηρίζονται τα πάντα και όλοι χρειαζόμαστε όλο και περισσότερες. Έχουμε την ελπίδα ότι μαζεύοντας πληροφορίες, κάποτε θα φτάσουμε να εξαντλήσουμε το πραγματικό. Το πραγματικό θα μας παραδοθεί ολοσχερώς, οπότε η ονειρική και απόλυτη ασφάλεια θα γίνει πραγματικότητα και οπότε δεν θα χρειαστεί ποτέ ξανά να ανησυχήσουμε ή να αναζητήσουμε τίποτα. Όλα θα έχουν κλείσει πριν καν συμβούν. Κάτι σαν θεϊκός νους μού ακούγεται αυτό....
Έρχεται τότε ένα τυχαίο (;) γεγονός όπως αυτό στα Τέμπη και τινάζει στον αέρα το δόγμα της ασφάλειας. Θέτει το περιβόητο ερωτηματικό το οποίο εμείς δεν μπορούμε ή δεν θέλουμε να θέσουμε : Ασφάλεια; ποια ασφάλεια; Τρέχουν τότε όλοι να ξαναστήσουν στα πόδια της την καθημαγμένη ασφάλεια, με πρώτα και καλύτερα τα Μέσα αλλά και τους επιτελείς των διαφόρων επιτελείων. Γιατί όλα έχουν ένα όριο, γιατί αν αφήσουμε ανεξέλεγκτα τα ερωτηματικά, τότε το πένθος δεν θα τελειώσει ποτέ και οι κοινωνίες μας δεν μπορούν να επεξεργαστούν το πένθος ως συνοδό σύμπτωμα της ζωής.
Εγώ όμως θέτω αλλού το ερωτηματικό. Λέω, λοιπόν, ναι στην ασφάλεια. Αλλά σε μια ανασφαλή ασφάλεια, που δεν στηρίζεται πάνω στον ιμαλάιο σωρό των πληροφοριών, αλλά σε κάτι άλλο, όπως η βασανισμένη και συνεχώς βασανιζόμενη με τον εαυτό της ανθρώπινη σύνεση.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου