_κυριακή και σχόλη

Καλώς αντιδρούν στο άνοιγμα των καταστημάτων την Κυριακή, όσοι αντιδρούν. 

Έχω γράψει και παλιότερα σχετικά (βλ. άρθρο "Η γραμματική των Αγορών"). 

Δεν αρκεί όμως. 

Περισσότερο από τους Εμπορικούς Συλλόγους, περισσότερο από τους μικρο-εμπόρους που αντιδρούν κυρίως από ένα αίσθημα αυτοσυντήρησης, θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να αντιδρούν οι Πανεπιστημιακοί και όλοι αυτοί που αποτελούν την λεγόμενη πανεπιστημιακή κοινότητα. 

Οι Πανεπιστημιακοί μπορούν και πρέπει να αποσυνδέσουν το όλο θέμα από την λογική που κυριαρχεί στις συζητήσεις, και είναι αυτή που υπαγορεύουν οι Αγορές και να επιχειρήσουν να συνδέσουν τον προβληματισμό (να ανοίγουν τα καταστήματα τις Κυριακές ή όχι) με την ουσία του θέματος, μακριά από ρομαντισμούς, για την χαμένη αθωότητα των Κυριακών μας. 

Διότι το σιγανό αυτό βήμα του ανοίγματος των καταστημάτων τις Κυριακές  : 

- Είναι ένα πολιτισμικό πλήγμα. 

- Στρέφεται ενάντια στην ανθρώπινη δημιουργικότητα και στην ελευθερία της σκέψης. 

- Συνδέεται σε ευθεία γραμμή με την υποβάθμιση του Δημόσιου Σχολείου (και στις δύο βαθμίδες της εκπαίδευσης) και την κατάργηση του Δημόσιου Πανεπιστημίου, 

όπως θα προσπαθήσω εν συντομία να δείξω. 

Κάποτε οι νεωτερικές κοινωνίες επέστρεψαν σε μια αρχαία ελληνική ιδέα : ότι ο άνθρωπος για να σκεφτεί και να δημιουργήσει πρέπει να σχολάζει. Πρέπει να έχει χρόνο ελεύθερο, που να μην κάνει τίποτα από αναγκαιότητα, επειδή έτσι επιβάλλεται ή γιατί κάποιος το επιβάλλει.

Έτσι, οι αρχαίοι κάτοικοι αυτού του τόπου, φτιάξανε "Σχολές"  όπου περπατούσανε, μιλούσανε, περιδιάβαιναν στην αγορά και στους ναούς, σταματούσαν, τρώγανε, γενικώς ξοδεύαν τον χρόνο τους χωρίς καμία βιάση και σκέφτονταν. Επίσης η  ενασχόληση με τη πολιτική, η άσκηση των δικαιώματων του ελεύθερου πολίτη, προϋπέθετε ελεύθερο χρόνο.  

Θα μου πεις είχαν δούλους. Μάλιστα, σωστό είναι αυτό. Όλος ο αρχαίος κόσμος είχε, και ο νεώτερος δυτικός, μόνο τα τελευταία περίπου 70 χρόνια και όχι εντελώς, απαλλάχθηκε επισήμως από την δουλεία. Η δουλεία όμως εξακολουθεί να υπάρχει -τόσο στον δυτικό όσο και στον υπόλοιπο κόσμο- και παίρνει πολλές επαχθείς μορφές (βλ. human trafficking κλπ) . 

Οι νεώτερες κοινωνίες ανακάλυψαν πάλι αυτήν την ιδέα, όταν κατάλαβαν ότι για να προχωρήσει ο ανθρώπινος πολιτισμός, για να υπάρξει μια περίοδος δημιουργίας, χρειάζεται να εξασφαλιστούν  όλες οι απαραίτητες συνθήκες, υλικές και αϋλες, προκειμένου κάποιοι άνθρωποι να μην δουλεύουν. Να σχολάζουν. Να μιλούν, να σκέφτονται, να διαβάζουν. 

Και μάλιστα αυτό θα έπρεπε να ισχύει για όλους, καθόσον η αστική τάξη  ευαγγελίζοταν ισότητα και ελευθερία.  Βρισκόμαστε στα χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης.

Έπρεπε λοιπόν να υπάρξει ένας χώρος όπου  από μικρή ηλικία ο άνθρωπος έως την ωριμότητά του, θα μπορεί απρόσκοπτα και μέσα στα πλαίσια της αστικής ελευθερίας, να σπουδάζει.

Η ανάληψη της ευθύνης για την λειτουργία όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης ανατέθηκε στην Πολιτεία και όχι στους πλούσιους κάθε εποχής και κάθε περιοχής ή σε κάποιες εταιρείες  ή  κάποιους μεγαλοεπενδυτές που έχουν ιδιωτικά συμφέροντα.  

Το Πανεπιστήμιο ήταν η τελείωση αυτής της ιδέας : ένας χώρος όπου η κοινωνία αναγνωρίζει - θεωρητικά και θεσμικά - την ανάγκη να δίνει στα μέλη της αυτή την πολυτέλεια : να σπουδάζουν, να σχολάζουν, έχοντας εξασφαλισμένες τις υλικές προϋποθέσεις, μέσα σ' ένα πλαίσιο αυτοτέλειας και ελευθερίας, δίχως κεντρικό έλεγχο. 

Η κατάργηση του δημόσιου Πανεπιστημίου, είναι κατάργηση της αρχικής ιδέας, της σύλληψης ότι :  Ναι, οι άνθρωποι για να σκεφτούν την ζωή τους, για να μορφώσουν αντίληψη για την κατάστασή τους πρέπει να σχολάζουν. Να μην δουλεύουν. Να μην βρίσκονται σε σχέση επαγγελματικής εξάρτησης με κανέναν.  Και επιπλέον να αποσπώνται από την ανάγκη του προσπορισμού και της κατανάλωσης υλικών αγαθών.

Γι' αυτό τα Πανεπιστήμια έχουν "Σχολές" κι όχι κάτι άλλο.

Η σύλληψη αυτή, υπερβαίνει κατά πολύ τα αστικά δικαιώματα.  

Παρενθετικά : Αυτό είναι το νόημα του  Πανεπιστημιακού ασύλου  και δεν συνδέεται με την περίοδο της μεταπολίτευσης, όπως αφελώς ή σκοπίμως κάποιοι το συνδέουν με σκοπό να το καταργήσουν, αφού ιστορικά η περίοδος αυτή ξεπεράστηκε.

Η ελεύθερη λειτουργία του δημόσιου Πανεπιστημίου είναι η έμμεση παραδοχή του κάτωθι : 

Η ανθρώπινη κοινωνία αναλαμβάνει το κόστος της λειτουργίας, παραχωρεί τον ελεύθερο χρόνο, δεν ασκεί έλεγχο κι όμως αναμένει θετικά αποτελέσματα από την λειτουργία του Πανεπιστημίου, εμπιστευόμενη και ομολογώντας, μ' αυτόν τον τρόπο, ότι η θεραπεία της γνώσης μέσα σε συνθήκες ελευθερίας μπορεί αφ' εαυτής να προάγει την ανθρώπινη κοινωνία. Δηλαδή να παράγει πολιτισμό : κείμενα, έρευνα, τέχνες, γλώσσα, επιστήμη, δίκαιο κλπ. και εν γένει ό,τι κάνει τον άνθρωπο ανθρωπινότερο. 

Σήμερα η παραδοχή αυτή κλονίζεται - μαζί με τόσα άλλα. 

Το καλό ταυτίζεται με το χρήσιμο, η ελευθερία και η γνώση δεν είναι παράγοντες δημιουργίας πολιτισμού. Η συνέχιση και η προαγωγή του ανθρώπινου πολιτισμού γίνεται θέμα πολύ λίγων τεχνοκρατών και οικονομολόγων. Η επιστήμη τίθεται στην υπηρεσία, επειδή θα την έχουν εξ ολοκλήρου αγοράσει, αυτών που έχουν τα χρήματα γι' αυτό. 

Το Πανεπιστήμιο (καθώς και όλες οι βαθμίδες της εκπαίδευσης) δεν θα σχολάζει.  Όσο η Πολιτεία αποχωρεί από την χρηματοδότηση του χώρου και του χρόνου της ελευθερίας που πραγματώνεται στο Πανεπιστήμιο, τόσο αυτό το τελευταίο θα παραδίδεται στην εξάρτηση, στην ανελευθερία. Τόσο ο χρόνος θα γίνεται ένας χρόνος παραγωγικός, ελεγχόμενος και εξαγορασμένος. 

Εγώ όμως θα επιμένω. 

Δεν κάνουν τίποτα που να μην το έχουμε ήδη κάνει εμείς στον εαυτό μας. 

Δεν κάνουν τίποτα για το οποίο δεν είμαστε καλά προετοιμασμένοι. 

Τίποτα που δεν έχει προαναγγελθεί. 

Μια κοινωνία που έχει μάθει ότι η Σχόλη είναι κάτι κακό και ότι μόνο εάν είσαι πολυάσχολος έχεις κάποιες πιθανότητες επιβίωσης. Συν ότι αποκτάς κάποιο ενδιαφέρον ως άνθρωπος, διότι κάτι θα έχεις κι συ να διηγηθείς. Έχω ακούσει πολλές φορές : τρέχω, τρέχουμε, απ' το πρωί δεν έχω σταματήσει... κλπ. Τα ξέρετε,

Μια κοινωνία που έχει μάθει ότι η Σχόλη είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ντρέπεται κανείς και σκέφτεται ότι πρέπει να δουλεύουμε όλοι περισσότερο, ιδίως τώρα στην κρίση...

Να, ας πούμε οι δημόσιοι υπάλληλοι...  Πόσοι απ' αυτούς που αντιδρούν στην κατάργηση της Κυριακής αργίας δεν έχουν κατηγορήσει τους δημόσιους υπαλλήλους, διότι αυτοί δεν δουλεύουν όσο θα έπρεπε;

Αυτή η κοινωνία είναι ήδη έτοιμη να δεχτεί το άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές όσο και την εκθεμελίωση του Δημόσιου Πανεπιστημίου. 

Θα μου πείτε είναι άσχετα μεταξύ τους πράγματα. 

Καθόλου. 

Εάν έχεις δεχθεί να δεις ένα μέρος της πραγματικότητας με τα γυαλιά που πλασάρει το σύστημα, έχεις ήδη αποδεχθεί αυτό που στη φιλοσοφία λέγεται "νοητική κατηγορία", έναν τρόπο δηλαδή να συλλαμβάνεις τι γίνεται γύρω σου. 

Αν δεν μας αρέσει παραδείγματος χάρη, ο τρόπος που το Δημόσιο λειτουργεί, ας σκεφτούμε τις πραγματικές αιτίες, ας ψάξουμε να βρούμε για ποιούς λόγους έχουμε αυτή τη δημόσια διοίκηση και τι είναι δημόσιο, και ας μην πιπιλίζουμε τις καραμελίτσες της τηλεόρασης.

Ας μην επεκταθώ. 

Οι Κυριακές, το Σχολείο, το Δημόσιο, το Πανεπιστήμιο, η Ελευθερία, η Σκέψη, η Σχόλη, είναι όλα αυτά που χάνουμε,  αυτά που καταργούνται ταυτόχρονα, συμπαρασύροντας το ένα το άλλο, σ' έναν κόσμο του πειθαναγκασμού και της σιωπηλής κατανάλωσης. 

Πολύ πίσω ακόμα κι απ' αυτήν την Γαλλική Επανάσταση, και μάλιστα στ' όνομα της προόδου και της εξέλιξης. 

  

Υ.Γ.  Πολλοί φίλοι μου έχουν επισημάνει να γράφω πιο συνοπτικά. Προσπαθώ αλλά δεν τα καταφέρνω πάντα, ίσως γιατί στην πραγματικότητα δεν θέλω να γράφω  ευσύνοπτα.