Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

_περί ευθύνης (1)

Η ευθύνη είναι το πιο παράδοξο πράγμα που συμβαίνει στους ανθρώπους. Και ίσως είναι το μόνο που πραγματικά μας διαφοροποιεί από τα άλλα είδη με τα οποία έχουμε κοινή καταγωγή.
Μας διαφοροποιεί επίσης από τις μηχανές, οι οποίες ως κατασκευάσματα πραγματοποιούν τα υλικά και νοητικά μέρη που ο κατασκευαστής τους προσέδωσε, δεν μπορούν όμως να συνθέσουν τα μέρη αυτά σε μια ενιαία εκδοχή: τα υλικά μέρη (π.χ. τα μεταλλικά) και τα νοητικά (π.χ. η λειτουργία για να...) παραμένουν δύο ξεχωριστά τμήματα. Έτσι,  ένα αυτοκίνητο παραμένει μια ποσότητα μετάλλων, πλαστικών κλπ. ακόμα κι αν η λειτουργία του καταστραφεί μετά από ένα τρακάρισμα, ενώ η νοητική διάταξη, ο λόγος- ένεκα- του οποίου το αυτοκίνητο κατασκευάστηκε, δηλ. η ταχεία μετακίνηση, εξακολουθεί επίσης να υπάρχει ανεξάρτητα από την καταστροφή των υλικών μερών του. Επειδή τα δύο αυτά μέρη παρότι τα συναντάμε αθροισμένα στο πράγμα που λέμε αυτοκίνητο, παραμένουν σε έναν αξεπέραστο διαχωρισμό μεταξύ τους, για το λόγο αυτό, τα αυτοκίνητα δεν φέρουν καμία ευθύνη για ότι συμβεί στην διάρκεια της λειτουργίας τους, της κίνησης ή της στάσης τους.

Από αυτά που μέχρι τώρα έχω πει, βγαίνει ότι η ευθύνη στην οποία αναφέρομαι, δεν προκύπτει ως το άθροισμα υλικών και νοητικών μερών, όπως στην περίπτωση ενός αυτοκινήτου  που λειτουργεί καλά. Ως εκ τούτου η   ευθύνη στην οποία αναφέρομαι, δεν είναι μια νομική έννοια, που όπως συχνά νομίζεται ταυτίζεται με την υποχρέωση και θεωρείται απαραίτητη για την σωστή λειτουργία των ανθρώπινων κοινωνιών.
Η ευθύνη δεν είναι λειτουργικής φύσεως, όπως η υποχρέωση.αλλά κάτι πολύ περισσότερο: είναι μια σύνθεση ανώτερου επιπέδου, που δεν αφορά ούτε στην υλική πραγματικότητα την οποία έχουμε κληρονομήσει (καταγωγή, ενορμήσεις, αναγκαιότητες κλπ.) ούτε την νοητική, αυτήν ένεκα της οποίας/για χάρη της οποίας , κάνουμε ό,τι κάνουμε μέσα στον κόσμο.
Η ευθύνη, κατά την άποψή μου, είναι το στοιχείο εκείνο που μας ενώνει και ταυτόχρονα μας διαφοροποιεί από τον κόσμο. Στην ευθύνη, δηλαδή, συμβαίνει το παράδοξο της ταυτόχρονης συσσωμάτωσης και εξατομίκευσης του καθενός από εμάς.

Το πώς το καταλαβαίνω αυτό, θα προσπαθήσω να το πω σε άλλη ανάρτηση. Προοικονομώ όμως ένα μέρος του προβληματισμού μου, λέγοντας ότι σε έναν κόσμο της ατέλειας, το να καταλάβουμε την ευθύνη και πολύ περισσότερο το να την αναλάβουμε είναι το μόνο τέλειο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε.  Και ότι η παιδαριώδης κατάσταση στην οποία κατρακυλά η ανθρωπότητα στο σύνολό της, παρά την έκρηξη των υλικών και διανοητικών επιτευγμάτων της, δεν είναι καθόλου άσχετη από το θέμα της ευθύνης και τις παρανοήσεις σχετικά με αυτό. Για την ώρα αυτά είναι αρκετά.

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

_Mπέρτολτ. Μπρεχτ: η Εβραία

Η "Εβραία" είναι ο τελευταίος μονόλογος από το σπονδυλωτό έργο του Bertolt Brecht "τρόμος και αθλιότητα του Τρίτου Ράιχ. Το έργο αυτό του Μπρεχτ αποτελείται απο 24 σκηνές-μονόπρακτα, που έγραψε ο Μπρεχτ εξόριστος μεταξύ 1935 και 1939 και περιγράφουν την τρομοκρατία και την άγρια φύση του ναζιστικού καθεστώτος. Η ελληνική μετάφραση αυτού του έργου του Brecht είναι του Μάριου Πλωρίτη και κυκλοφορεί σε βιβλίο από τις εκδόσεις Μωραίτης. Στο κείμενο αποτυπώνεται η εσωτερική ένταση του ατόμου που παίρνει μια απόφαση ενώ βρίσκεται στο χείλος της απελπισίας. Μέσα από την ανάγνωση του έργου στρέφουμε την προσοχή στα εκατοντάδες πρόσωπα της καθημερινότητας, τα οποία, δίνοντας έναν οριακό αγώνα επιβίωσης, αναδύονται ως σύγχρονοι/ες ήρωες και ηρωίδες του Brecht . Το ηχητικό ντοκουμέντο που δημοσιεύουμε παρακάτω είναι από την παράσταση που ανέβηκε το 1978 μαζί με άλλα πέντε μονόπρακτα διαφόρων άλλων συγγραφέων, από το Θίασο Λαμπέτη. Αν και το συγκεκριμένο ντοκουμέντο έχει ανέβ

_Κ.Π. Καβάφης : πρόσθεσις

Aν ευτυχής ή δυστυχής είμαι δεν εξετάζω. Πλην ένα πράγμα με χαράν στον νου μου πάντα βάζω — που στην μεγάλη πρόσθεσι (την πρόσθεσί των που μισώ) που έχει τόσους αριθμούς, δεν είμ’ εγώ εκεί απ’ τες πολλές μονάδες μια. Μες στ’ ολικό ποσό δεν αριθμήθηκα. Κι αυτή η χαρά μ’ αρκεί. (Από τα Κρυμμένα Ποιήματα 1877;-1923, Ίκαρος 1993) Σχόλιο :  Δεν θέλω να κάνω ανάλυση... ένα σχόλιο μόνο.. Υπήρξαν και υπάρχουν -ευτυχώς- πολύ αξιότεροι εμού αναλυτές, που έσκυψαν με γνώση και συγκίνηση πάνω στο έργο που μας άφησε ο μεγάλος Αλεξανδρινός. Πριν, όμως, μπω στα ενδότερα, λέω να κάτσω λίγο απ' έξω, να θαυμάσω το οικοδόμημα. Γενικά, καλό είναι να το κάνουμε αυτό. Μια πρώτη καταγραφή, μια εξωτερική εποπτεία, καθώς η μορφή περι-γράφει το περιεχόμενο και το περιεχόμενο χύνεται μέσα στη μορφή του, μας είναι πάντα χρήσιμη για να συνδεθούμε και να μείνουμε εντός του ποιήματος. Ας είναι... διάφορες σκέψεις...ή οδοί για την σκέψη, γενικώς... Αυτό λοιπόν το ποίημα του Κ.Π.Καβά

_αν αυτή είναι η πολιτική

 Δεν θα το επιδιώξω, αλλά θα εκμεταλλευτώ αυτή τη καταπληκτική συγκυρία : ώρα απογευματινή, μάθημα σε σπίτι, σε κεντρική πλατεία, σε κεντρικό χωριό, από κάτω τα καφενεία και είχα εντοπίσει καθώς πήγαινα ασυνήθιστες κινήσεις, μια αναταραχή και μια κυρία, άγνωστη σε μένα,  με χρώμα μαλλιών σε ώριμη μελιτζάνα να περιφέρεται μαζί με μια φίλη της που δεν είχε τίποτε το αξιοσημείωτο. Εγώ πρόσεξα την μελιτζανί.  Το μάθημα κυλούσε ανάμεσα σε απογοητεύσεις και προσπάθειες, οι ήχοι  της πλατείας γνωστοί και γι αυτό ανήκουστοι  έφταναν αλλά και δεν έφταναν σ'αυτιά μου, ίσως αν πρόσεχα έξω να έφταναν, αλλά εγώ πρόσεχα μέσα.  Οι ήχοι αλλάζουν. Ξέρω την αλλαγή των μικροφωνικών στις μικρές πλατείες των χωριών.  Τέλος μαθήματος. Η προεκλογική συγκέντρωση στα μισά. Έμεινα να ακούσω κι εγώ. Παράγγειλα όπως κάνω πάντα μια τσικουδιά και τι ανανέωση προσώπων, κινήσεων, χρωμάτων. Ίδιες ιδέες ή καλύτερα καμία ιδέα... χωρίς ιδέες. Το απόγευμα όμως δεν έχασε σε τίποτα την ομορφιά του Απρίλη του.  Το κόμμα,