[ παράκοσμος_ ]

    αποσπάσματα από τον Πρόλογο του βιβλίου του Γιάννη Χαμηλάκη: Μια γλωσσική έκφραση που με είχε εντυπωσιάσει, όταν ήμουν παιδί στην Ελλάδα της δεκαετίας του '70, ήταν ο υποτιμητικός όρος για έναν άνθρωπο που είναι απότομος, που του λείπει η συν-κινητικότητα κι ο οποίος αδιαφορεί εμφανώς για τα αισθήματα των άλλων, όντας εγωιστής κι εγωκεντρικός. Η λέξη αυτή είναι «αναίσθητος». […] Στον πυρήνα της, τούτη η έκφραση φανερώνει τόσο τη θεμελιακή σπουδαιότητα των πολλαπλών αισθήσεων για την ανθρώπινη κοινωνικότητα όσο και τον κρίσιμο δεσμό ανάμεσα στις σωματικές αισθήσεις και τη συν-κινητική και συναισθηματική αλληλεπίδραση, υποδηλώνοντας ότι εκείνος που είναι ανίκανος για αισθητηριακά συν-κινητική επικοινωνία είναι, κατά μία έννοια, ανάπηρος. Η αρχαιολογία, έως τώρα, έχει κατασκευάσει κυρίως ανθρώπους που είναι  αναίσθητοι  -- όχι απλώς ανθρώπους δίχως πρόσωπο (για να θυμηθούμε την αξιομνημόνευτη φράση της Ruth Tringham, ), αλλά επίσης χωρίς ...

Όσο ο κόσμος, βράζοντας στο ζουμί του, οδεύει προς μια χυλώδη σούπα, τόσο θα υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη να αποζητούμε την επωνυμία σε κάθε τι. Για το λόγο αυτό οι μεγάλες (διάβαζε  τραστ) εταιρείες φροντίζουν να κατοχυρώνουν νομικά την επωνυμία τους, το λογότυπο και το διαφημιστικό τους σήμα στα διάφορα Επιμελητήρια (που δεν ξέρω πώς ακριβώς τα λένε)... Η λογική λέει στις εταιρείες,  ότι με κάποιον τρόπο πρέπει να προστατευθούν από την ομογενοποίηση που οι ίδιες επέβαλαν δια της ομοιομορφίας, στην οποία καθυπέταξαν - τι λέω; εξαφάνισαν καταπίνοντας - κάθε τι το διάφορο, το ιδιαίτερο, το χειροποίητο... Καθυπόταξη στην καθυπόταξη, το προσωπικό κριτήριο των καταναλωτών αμβλύνεται και δημιουργείται, έτσι, η ανάγκη για την εισαγωγή ενός αυτοματισμού που να βεβαιώνει το πράγμα στην αξία ή στην απαξία του.... ασφαλώς εντός μιας σιδηράς βιομηχανικής πειθαρχίας. Αλλά και ο καθ' εις την σήμερον ημέρα, πασχίζει να γίνει ένας επώνυμος άνθρωπος. Το πάθος αυτό μπορούμε να το δ...

  Ίσως να παρασύρθηκα από τις αριθμητικές αναφορές (στο τίτλο και στο σώμα) του ποιήματος Τα δεκατέσσερα παιδιά του Ν. Βρεττάκου, κι έπιασα και μέτρησα πόσες φορές κάνει αναφορά ο ποιητής στα χέρια... Είναι, το λοιπόν,  πάνω από δέκα. Για μια στιγμή σκέφτηκα ότι είναι ένα ποίημα γραμμένο για τα χέρια.... Μετά έπιασα και το δίπλωσα στα δύο,  γιατί μου φάνηκε σα να ήταν συνημμένο πίσω από μια ασπρόμαυρη φωτογραφία του '40 ή του '50, πιασμένο με ένα σκουριασμένο συνδετήρα, έτσι που να νιώθεις ότι αν προσπαθήσεις να τραβήξεις τον συνδετήρα θα προκληθεί ανεπανόρθωτη ζημιά και στα δύο χαρτιά. Το έβαλα στην τσέπη μου και βγήκα έξω...  μέσα στους λασπωμένους δρόμους ενός, δίχως ηλεκτρικό ρεύμα, ορεινού χωριού του παρελθόντος μας, στο Καλέντζι. Ο δάσκαλος προχωρούσε μπροστά...λίγα βήματα. Δεν ήξερα πώς να τον βγάλω απ' εκεί που κατά τύχη βρέθηκε και τον ακολουθούσα. Ψιχαλίζει ασταμάτητα  κι είναι όλα θαμπά και γκρίζα οι πόρτες, τα παράθυρα , ...

Νικηφόρος Βρεττάκος (1912-1991) «...Ἐν ἀρχῇ ἦν ἡ ἀγάπη...»  μελωδοῦσε γιομίζοντας τὸ γυμνό σου δωμάτιο μιὰ παράξενη ἅρπα καθὼς σ᾿ ἔπαιρνε ὁ ὕπνος καὶ τὸ χέρι σου, κρύο, σὰν κλωνὶ λεμονιᾶς σὲ νεκρό, ἀναπαύονταν πάνω στὸ στῆθος σου. Κ᾿ ἔβλεπες πὼς ἄνοιγε τάχα μιὰ πόρτα στὸν ὕπνο σου. Πὼς μπαῖναν τὰ δεκατέσσερα παιδιὰ λυπημένα καὶ στεκόντουσαν γύρω σου.  Τὰ μάτια τους θύμιζαν σταγόνες σὲ τζάμια:  «Ἔλεος! Ἔλεος! Ἔλεος!...»   Τινάζοντας τὴ βροχὴ καὶ τὸ χιόνι ἀπὸ πάνω τους, τὰ ζύγιαζες μὲ τὸ βλέμμα σου σὰ νἄθελες νὰ τοὺς κόψεις τὴν εὐτυχία στὰ μέτρα τους, ἐνῷ ἡ ἅρπα συνέχιζεν ἁπαλὰ μὲς στὸν ὕπνο σου:  «Ὅ,τι θέλει κανεὶς μπορεῖ νὰ φτιάξει μὲ τὴν ἀγάπη. Ἥλιους κι ἀστέρια, ῥοδῶνες καὶ κλήματα...»  Ἀλλὰ ἐσὺ προτιμοῦσες μποτίτσες φοδραρισμένες μὲ μάλλινο, πουκάμισα κλειστὰ στὸ λαιμό- γιατὶ φυσάει πολὺ στὸ Καλέντζι! Ἔβλεπες πὼς ῥάβεις μὲ τὰ δυό σου χέρια, ἔβλεπες πὼς ζυμώνεις μὲ τὰ δυό σου χέρια κι ὀνειρευόσουν πὼς μπαίνεις στὴν τάξη μὲ δεκατέσσερες φορεσιέ...

Ο Οδυσσέας αφήνεται κοιμισμένος στο λιμάνι του Φόρκυνα, ενώ οι Φαίακες του χαρίζουν άσπετα δώρα Όταν ο Οδυσσέας εγκαταλείποντας το νησί της Καλυψώς φτάνει στη Σχερία, στο νησί των Φαιάκων, είναι μισοπεθαμένος. Μάλλον, είναι περισσότερο πεθαμένος παρά ζωντανός. Τον ξεβράζει η θάλασσα ολομόναχο, δίχως συντρόφους και καραβοτσακισμένο, μετά από ένα τρομαχτικό ταξίδι δεκαεπτά ημερών, σε μια άγνωστη ακτή. Έχει ζήσει την πραγματική κρίση, μια αναμέτρηση με την οργή του κοσμοσείστη Ποσειδώνα μέσα στα άγρια κύματα και τώρα, που δεν του 'χει απομείνει καμιά δύναμη για να ζήσει, σέρνεται και χώνεται, εξαντλημένος και ξέπνοος  μέσα στο χώμα, κάτω από μια στρώση φύλλα. Εμείς, βλέποντας το σώμα ενός άντρα στην παράμερη ακτή δεν ξέρουμε, είναι ζωντανός; είναι πεθαμένος; Όπως πολύ ωραία λέει ο Ποιητής, ως σπέρμα πυρός σώζων... ,από τον Οδυσσέα μένει μόνο μια μικρή σπίθα, ένα σπέρμα ζωής, όπως σε μισόσβηστο δαυλό κάτω από τη στάχτη (τι ωραία παρομοίωση για να εκφράσει  το ψυχικό και ...

H δυνατότητα ενός γνήσιου σπαραγμού είναι, ίσως, το μόνο δικαίωμα που δεν  κατοχυρώνεται στον άνθρωπο, πιά...  προέχει η αξιοπρέπεια....

  του Μάριου Μπέγζου Μια ευκαιρία και ένας κίνδυνος συνυπάρχουν, όταν περιφέρεται δημοσίως κάποιο ιερό κειμήλιο (Τιμία Ζώνη, Άγιο Φως, ιερά λείψανα). Εκκλησιαστικοί και κρατικοί ιθύνοντες οφείλουν να είναι προσεκτικοί αποφεύγοντας τον κίνδυνο και αξιοποιώντας την ευκαιρία. Με την απόδοση δημοσίων τιμών σε ιερό κειμήλιο δίνεται η ευκαιρία από το κράτος να εκφρασθεί το θρησκευτικό συναίσθημα του λαού μας, να καταπραϋνθεί κοινωνικά ο πόνος των συνανθρώπων μας, να παρηγορηθούμε συλλογικά και να παρασχεθεί παραμυθία διαχρονικά. Πρόκειται για ισχυρό αναλγητικό του ανθρώπινου ψυχισμού που ανακουφίζει από τον πόνο συμβολικά και πραγματικά. Η δημοσιότητα της τελετουργίας είναι αναπόφευκτη, επειδή ο πόνος είναι πανανθρώπινος, έστω κι αν εξατομικεύεται. Η καθολικότητα του ανθρώπινου πόνου ευνοεί την κοινωνική δημοσιότητα και επιτρέπει την κρατική επισημότητα. Ανάλογα φαινόμενα έχουμε στην μαζική άθληση, στην λαϊκή τέχνη ή στην στρατευμένη πολιτική. Ό...

Η Άνοιξη, εκτός όλων των άλλων που έχουμε πει παλιότερα, είναι η εποχή... της ρίγανης.  Της ρίγανης της κανονικής, της άγριας... της αγριεμένης ρίγανης. Επιμένω σ' αυτό το σημείο... για να την ξεχωρίσω από τις άλλες τις ρίγανες που μαζί με άλλα αρωματικά φυτά, φυτεμένα σε ροζ, φούξια και λαχανί γλαστράκια αποτελούν το απαραίτητο ντεκορ που κάθε εκπομπή μαγειρικής που ενδημεί στην ελληνική τηλεόραση, επιθυμεί να έχει,...έτσι που να εξασφαλίζεται ένας τόνος απλότητας και φυσικότητας, μια αύρα φρεσκάδας του χωριού, μπροστά από κάμερες και κάτω από προβολείς, πίσω από  καλώδια και επεξεργαστές ήχου, ανάμεσα σε ηχεία και  μικρόφωνα ....   κι όλα αυτά που κάνουν τω όντι στούντιο ένα στούντιο, και θελκτικό το προς πώλησιν εμπόρευμα, ήτοι την εκπομπή της μαγειρικής.... Απλώνει ο καλός τηλεοπτικός μάγειρας ...συγνώμη σεφ, ήθελα να πω... το χέρι του στο γλαστράκι με τη ρίγανη, το βασιλικό, το δυόσμο, τον μαϊντανό, κόβει με μια απαλή, χορευτική κίνηση ένα κλαδάκι, μ...

Πολλοί - ανάμεσά τους κι εγώ- κατακρίνουν (ναι, ναι ! χρησιμοποιώ το "απαγορευμένο" ρήμα κρίνω και τα σύνθετα αυτού : κατακρίνω, επικρίνω και τα παράγωγα : κατάκριση, επίκριση και τα συνώνυμα καταλαλιά ) την γλώσσα που χρησιμοποιεί η επιστήμη ως στεγνή και φτωχή, ήγουν ανίκανη να εκφράσει τον πλούτο της ανθρώπινης κατάστασης. Έχουν/έχουμε δίκιο; Ασφαλώς και έχουμε δίκιο. Πλην όμως ένα δίκιο πολύ περιορισμένο, καθόσον μας εμποδίζει να δούμε ότι η επιστημονική γλώσσα επιβλήθηκε - εκ των πραγμάτων- προκειμένου να "γίνει η δουλειά"... Ποιά ήταν η δουλειά; Να προοδεύσει η ανθρωπότητα, ασφαλώς. Να προχωρήσει εμπρός. Να πάψει αυτή η απίστευτη ασυνεννοησία που προκύπτει όταν οι άνθρωποι μιλώντας και επικοινωνώντας μεταξύ τους παράγουν, καθώς, κάνοντας χρήση της γλώσσας, λεκτικοποιούν κάτι βαθύτερο. Τι είναι αυτό; Είναι τα νοήματα.  Νοήματα , δηλαδή, αντιληπτικοί χάρτες που παράγουν οι νόες των ανθρώπων, προκειμένου ο εαυτός και ο κόσμος να βγάζει νόη...

  Σα να μην γεννήθηκαν ποτέ, σα να 'ταν ένα ψέμα άνθρωποι που δώσαν την χαρά, που 'φτασε και σε μένα. Άγιοι που δεν θα γιορταστούν γιατί δεν θα τους βρουν ημέρα που ταιριάζει. Άμυαλοι που πέσαν στην φωτιά για να 'χει τ' όνειρο φωλιά για να κουρνιάζει. Δεν τους πρέπουν εικονίσματα κεριά και καντηλέρια τις χοές μας που και που στη γη και τη ματιά στ' αστέρια. Μέσα στης ζωής τον πανικό ασίκικο χορό χορεύουν οι ψυχές τους Αχ! καρδούλα δως μου δύναμη να βρω κάποια στιγμή κι εγώ τις αντοχές τους. Στίχοι: Θανάσης Παπακωνσταντίνου Μουσική: Μανώλης Πάππος Ερμηνεία : Γιάννης Χαρούλης

 «Τώρα, τώρα, ἐφτάσαμε, ψυχή μου». Κανὲν δυστύχημα δὲν ἔμελλε νὰ συμβῇ. Ὅλος ὁ κόσμος θὰ ἐσώζετο. «Ἐζαλίσθης, ψυχή μου; Ὅλα καλὰ τώρα. Ἐπνίγη κανείς; Ὄχι, ἀφοῦ ἐγλύτωσες σύ» Ὅλος ὁ κόσμος θὰ ἐσώζετο.... 'Aλλο ένα σημείο που θα άξιζε να καθυστερήσει η ανάγνωσή μας... ένα σημείο που θα μπορούσε κάπως να αναχαιτίσει την βιάση μας... ή  να τύχει κι αυτής ακόμα της εύνοιάς μας καθώς θα του παραχωρούσαμε ένα μικρό χώρο μέσα μας, να ζει και να υπάρχει μαζί μας...είναι αυτό:  Ὅλος ὁ κόσμος θὰ ἐσώζετο.... Προτείνω λοιπόν, να καθυστερήσουμε στο σημείο εκείνο στο οποίο ο Γιωργής της Μπούρμπαινας φτάνει ...με άλμα. Αμέσως μετά την σκηνή του πνιγμού, του θανάτου τόσων ανθρώπων,  στο διήγημα Ερως - Ήρως , υπάρχει η σκηνή του "παραδείσου"  : Ὤ, πῶς θὰ ἔπεφταν ἀφανισμένοι, μισοπνιγμένοι, στάζοντες θάλασσαν, ἐπάνω εἰς τὴν ἄμμον. Ἀναπλασμένοι καὶ ἀναβαπτισμένοι. Νέος Ἀδὰμ καὶ νέα Εὔα, φέροντες τοὺς χιτῶνας θαλασσοβρεγμένους κολλητὰ εἰς τὴν ἐπιδερμίδα των,...

To 11χρονο κοριτσάκι, που πέθανε από λοιμό στην Αθήνα του Πελοποννησιακού Πολέμου  Συντάκτης:  Βασιλική Τζεβελέκου Τα 5χρονα γενέθλιά της γιορτάζει η Μύρτιδα, το 11χρονο κοριτσάκι από την Αθήνα που έζησε τον 5ο π.Χ. αιώνα και πέθανε από τυφοειδή πυρετό, όπως και το ένα τρίτο των συμπολιτών της (50 χιλιάδες), στον μεγάλο λοιμό που έπληξε την πόλη κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου. Το πρόσωπό της είναι γνωστό και αναγνωρίσιμο πια στις μέρες μας. Το κρανίο της βρέθηκε σε εξαιρετική κατάσταση κατά τις ανασκαφές του μετρό στον Κεραμεικό. Χάρη στη σύγχρονη επιστήμη έγινε η ανασύνθεση του προσώπου μετά από πρωτοβουλία του Μανώλη Παπαγρηγοράκη, καθηγητή Ορθοδοντικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος συνεργάστηκε με ομάδα επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων. Εξ άλλου ο ίδιος ασχολείται με την έρευνα αρχαίων κρανίων πάνω από 30 χρόνια.   Ο Μανώλης Παπαγρηγοράκης πρωτοστάτησε στο να αποκτήσει το 11χρονο κοριτσάκι, που πέθανε ...

Σ τη γιορτή της μητέρας μού χάριζες τα παιδικά σου δώρα... Τα έχω φυλαγμένα σ'ένα μικρό κουτί .... Ζωγραφιές από το νηπιαγωγείο  λίγες κάρτες με τα γράμματά σου μια χειροποίητη καρφίτσα από χάντρες, ένα κουνελάκι από ζυμάρι, δύο ξεραμένα τριαντάφυλλα πιασμένα με ροζ κορδέλα. Κι απόψε που ήθελες να σε πάρω αγκαλιά Κάτσε δίπλα μου μέχρι να κοιμηθώ Κι ετούτο το σημερινό  Μάνα μου κουράστηκα να πονάω , που είπες Αυτά τα δώρα που μου χάρισες, αγάπη μου,  μικρή τ'ανθρώπου η αγκαλιά,  φτωχά του πόνου λόγια,  δεν έχω τόπο πάνω στη γη,   δεν ξέρω πού να τα βάλω...

Νίκου Χουρδάκη, Σάββατο του Λαζάρου : μια ανάγνωση    Εγκαυστικό έργο σε λινό, 2ος αιώνας Καιρό ήθελα να γράψω ένα σχόλιο για το ποίημα αυτό... Ίσως τελικά να μην είναι σχόλιο, αλλά μια αυθαιρεσία με πολλές παρεκβάσεις...   για την οποία εκ των προτέρων θα πω ότι θα δεχτώ τα επιτίμια από τον ποιητή και την επαναφορά μου στην τάξη και στην κοσμιότητα, την οποία οφείλει όποιος επιχειρεί κριτικό σχολιασμό ενός ποιητικού έργου. Θα ήθελα όμως να καταπιαστώ με τούτο:  να αρπάξω, λέει,  απ' το χέρι αυτή τη γυναικεία φιγούρα που στέκεται στο δρόμο και ρίχνει ανήσυχες ματιές... Ανάμενα τα τέκνα μου, κι αυτά μ' αργοπορούσαν ....και μπαινοβγαίνει από την αυλή στην κουζίνα της κι έχει το νου της στο φαγητό και στην εστία της... κι όλο σκουπίζει τα χέρια της στην ποδιά που έχει δεμένη στη μέση της... ....και να την οδηγήσω στο κέντρο της προσοχή μας. Στο χαμένο κέντρο μας. Μιλάω για κέντρο, και μάλιστα έτσι όπως άφησα να υπονοηθεί πρόκειται για έν...