Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

_πρόβλεψη



Γράφει ο Τεύκρος Χατζηλίας*

Βρισκόμαστε σε μια πραγματικότητα γεμάτη με τεράστιες αποκλίσεις.

Κι αν στο παρελθόν οι αποκλίσεις/αντιθέσεις σημειωνόταν μόνο σε επίπεδο πλούτου και εξουσίας, φτώχειας και μιζέριας, σήμερα, δίχως ούτε στο ελάχιστον να έχουν εξαλειφθεί αυτές, αποκλίσεις/αντιθέσεις σημειώνονται και στον τομέα της γνώσης, λόγω των δυνατοτήτων που δίνει η κατοχή της στη δημιουργία ενός απόκοσμου κόσμου. Χρησιμοποιώ αυτό το λεκτικό σχήμα για να περιγράψω έναν κόσμο, στον οποίο οι έννοιες της ζωής, της υγείας και του νου λαμβάνουν πλέον νέους προσδιορισμούς, πρωτοφανείς, στην ιστορία του είδους μας. Δεν θα είναι ο άνθρωπος, αλλά η ανεξάρτητη απ’ αυτόν δύναμη των δημιουργημάτων του, η δύναμη της Τεχνοεπιστήμης, αυτή η οποία θα καταρρίψει όλα όσα, σήμερα, αποτελούν τ' αρχέτυπα μας.

Το ανάλογο συνέβη, κάποτε, πριν από 7 εκατ. χρόνια, τότε, που η εξελικτική μας υπόσταση αποσπάστηκε από έναν υποτιθέμενο κοινό κλάδο, ενός κάποιου μακρινού ζωικού προγόνου και μας οδήγησε μέσα από μεταλλάξεις και προσαρμογές στο σημερινό είδος μας, τον homo sapiens sapiens.

Τα πρώτου βαθμού εξαδέλφια μας (οι χιμπατζήδες), όπως και τα δεύτερα (οι γορίλες) ή τα τρίτα (οι ουρακοτάγκοι) τείνουν να εξαφανιστούν και η σωτηρία τους επαφίεται στον δικό μας αλτρουισμό. Με εξελικτικές τροποποιήσεις και με την ανάπτυξη «επιτυχών αλγόριθμων» κυριαρχήσαμε λένε οι εδικοί, όπως ο Γιαβάλ Χαράρι, στον πλανήτη τον οποίο, κάποτε, τον μοιράζονταν από κοινού με άλλες ζωικές οντότητες από μια εξαιρετικά επισφαλή θέση. Αλλά μήπως και σήμερα δεν είναι ενύπαρκτη αυτή η επισφάλεια;

Η δυνατότητα, κάποια μέρα, να μπορούν ν’ αναπαράγονται «από μόνα τους τα νευρωνικά δίκτυα», θα επιφέρει μια πιθανή αυριανή κυριαρχία τους, την οποία ο άνθρωπος δεν θα μπορεί, πια, να την τιθασεύσει με συνέπεια να χάσει, προοδευτικά, τη θέση που έχει σήμερα επ' αυτού.

Όπως οι Νεάντερνταλ είναι ένα παρελθόν έτσι κι ο homo sapiens θα είναι, μια μέρα, ένα παρελθόν. Το νέο όμως είναι ότι θ’ αντικατασταθεί «από δίκτυα που ο ίδιος επινόησε μια φορά». Εκτός κι αν, πάλι, ο Γιεχβέ (ο Θεός που Υπάρχει αλλά δεν πρέπει να λέμε τ’ Όνομά Του) πει «δεν τους αντέχω άλλο, θα τους καταστρέψω. Μόνο τον δίκαιο Νώε μου, θα τον σώσω μαζί με την φαμίλια του…», πράγμα διόλου απίθανο με την εξωφρενική και έξω από κάθε δυνατότητα έλλογου ελέγχου ταχύτητα με την οποία καταστρέφεται ο πλανήτης. 

Προς το παρόν, όμως, ο πύργος της νέας Βαβέλ όλο και χτίζεται, αδιαμαρτύρητα, και ξεκορφίζει στα νέφη...

Και ο Θεός μοιάζει στα μάτια των αποβρασμάτων ανίσχυρος (μη υπαρκτός) και είναι γι' αυτή τους την ιδέα απολυτά βέβαιοι. Αλλά και τα πλειοψηφικά ανθρώπινα υποκείμενα σαν αποβράσματα των αποβρασμάτων, χάσκουν μπροστά στα τρομερά κατορθώματα των επιστημόνων της Σίλικον Βάλεϊ και στα εμπορικά σήματα των πολυεθνικών μονοπωλίων. Βγάλανε τον Τραμπ πρόεδρο.
Η νέα Εποχή ανέτειλε, πάτησε θα έλεγα καλύτερα, πάνω στην κατασυκοφάντηση της σκέψης. Και μάλιστα σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή για την εξέλιξη της ζωής στον ανθρώπινο και τον βιολογικό κόσμο. Οι ολιγάνθρωπες φαραωνικές κοινωνίες του είδους μας, πριν από χιλιάδες χρόνια, ίσως, είχαν "δικαίωμα" στην μη-σκέψη. Τα δισεκατομμύρια των σύγχρονων κοινωνιών δεν έχουν αυτό το δικαίωμα. Κι όμως τα πάντα γύρω μας λένε : μη σκέφτεστε, απολαύστε... ή λένε ότι η σημερινή κατάντια οφείλεται στο ότι "διανοητικοποιήσαμε" πολύ την ζωή μας. Αυτό είναι ψέμα! Οφείλουμε να σκεφτόμαστε, να αμφιβάλουμε, να θέτουμε ερωτήματα, να έχουμε κριτήρια, αλλιώς ο πολιτισμός της ευζωίας και το φιλελεύθερο μοντέλο του ατομικισμού, είναι η μοντέρνα εκδοχή του πολιτισμού του αίματος και της ορδής, από τον οποίο ποτέ πραγματικά δεν ξεφύγαμε. Ελάχιστες στιγμές μόνο στην ιστορία της ανθρωπότητας θα ξεχώριζα κι ανάμεσα σε αυτές συγκαταλέγω την φιλοσοφική και την ψυχαναλυτική της στιγμή, ως στιγμές αυτοσυνειδησίας και αυτοστοχασμού.
Σε γενικές, όμως, γραμμές η πορεία είναι προδιαγεγραμμένη : Θα μας φτάσουν στα ακραία σύνορα της ανοησίας και της φρίκης αυτά τα ανθρωπόνυμα υβρίδια και η ανθρωπότητα θ’ αυτοκαταργηθεί σαν έλλογη οντότητα, ρέποντας πλησίστια σε νέου τύπου μαζικούς αφανισμούς.

Γνωρίζω, βέβαια, καλά τους ανθρώπους που θα μου πουν «κι έμενα τι με νοιάζουν οι προβλέψεις σου; Δεν μου φτάνουν τα χρήματα για να πληρώσω τα φροντιστήρια των παιδιών... τους λογαριασμούς των τηλεφώνων και του ρεύματος... το δάνειο του σπιτιού... έχασα τη δουλειά μου και ζω στην ανεργία. Εμένα τι με νοιάζουν, λοιπόν, οι πάρλες σου;»

Θα με αποστομώσουν με την πραγματικότητα που τους περιβάλλει αλλά εγώ και οι λίγοι Φίλοι μου, παρά ταύτα, θα γνωρίζουμε πως είναι ακριβώς η αντίδραση τους μια επιβεβαίωση των λόγων μας. Γιατί ο άνθρωπος που εξαντλεί την ύπαρξή του στο ακάθεκτο παρόν είναι, ακριβώς, ο άνθρωπος που απουσιάζει δυνητικά από έναν έλλογο τρόπο υπάρξεως.


Σκέφτομαι εκείνους λοιπόν τους μακρινούς προγόνους μας όταν πάλευαν, διευρύνοντας τα ιδιοχωρικά όρια τους, δοκιμάζοντας με τα πόδια και τα χέρια τους περάσματα πέρα απ’ τα γνώριμα σημεία που για αιώνες τους φιλοξενούσαν μα δεν είχαν άλλη διαθέσιμη τροφή για να τους θρέψουν. Τους σκέφτομαι και λέω, μα που βρήκαν τη δύναμη για ν' αντέξουν; Και τώρα τι είναι όσα μας αραδιάζουν οι πραγματιστές αντιρρησίες μας;


*Το παραπάνω κείμενο συνδιαμορφώσαμε με τον Τεύκρο. Αποτυπώνει, λοιπόν, μια συνομιλία μας...
Αλλά μήπως όλα τα κείμενά μας, ό,τι γράφουμε, δεν είναι αποτέλεσμα μιας συνδιαμόρφωσης, άλλοτε ρητής, μα τις πιο πολλές φορές υπόρρητης, μεγάλης συνομιλίας;
Ελένη Ραβάνη.

Φώτο: Mike Olbinski   

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

_Mπέρτολτ. Μπρεχτ: η Εβραία

Η "Εβραία" είναι ο τελευταίος μονόλογος από το σπονδυλωτό έργο του Bertolt Brecht "τρόμος και αθλιότητα του Τρίτου Ράιχ. Το έργο αυτό του Μπρεχτ αποτελείται απο 24 σκηνές-μονόπρακτα, που έγραψε ο Μπρεχτ εξόριστος μεταξύ 1935 και 1939 και περιγράφουν την τρομοκρατία και την άγρια φύση του ναζιστικού καθεστώτος. Η ελληνική μετάφραση αυτού του έργου του Brecht είναι του Μάριου Πλωρίτη και κυκλοφορεί σε βιβλίο από τις εκδόσεις Μωραίτης. Στο κείμενο αποτυπώνεται η εσωτερική ένταση του ατόμου που παίρνει μια απόφαση ενώ βρίσκεται στο χείλος της απελπισίας. Μέσα από την ανάγνωση του έργου στρέφουμε την προσοχή στα εκατοντάδες πρόσωπα της καθημερινότητας, τα οποία, δίνοντας έναν οριακό αγώνα επιβίωσης, αναδύονται ως σύγχρονοι/ες ήρωες και ηρωίδες του Brecht . Το ηχητικό ντοκουμέντο που δημοσιεύουμε παρακάτω είναι από την παράσταση που ανέβηκε το 1978 μαζί με άλλα πέντε μονόπρακτα διαφόρων άλλων συγγραφέων, από το Θίασο Λαμπέτη. Αν και το συγκεκριμένο ντοκουμέντο έχει ανέβ

_Κ.Π. Καβάφης : πρόσθεσις

Aν ευτυχής ή δυστυχής είμαι δεν εξετάζω. Πλην ένα πράγμα με χαράν στον νου μου πάντα βάζω — που στην μεγάλη πρόσθεσι (την πρόσθεσί των που μισώ) που έχει τόσους αριθμούς, δεν είμ’ εγώ εκεί απ’ τες πολλές μονάδες μια. Μες στ’ ολικό ποσό δεν αριθμήθηκα. Κι αυτή η χαρά μ’ αρκεί. (Από τα Κρυμμένα Ποιήματα 1877;-1923, Ίκαρος 1993) Σχόλιο :  Δεν θέλω να κάνω ανάλυση... ένα σχόλιο μόνο.. Υπήρξαν και υπάρχουν -ευτυχώς- πολύ αξιότεροι εμού αναλυτές, που έσκυψαν με γνώση και συγκίνηση πάνω στο έργο που μας άφησε ο μεγάλος Αλεξανδρινός. Πριν, όμως, μπω στα ενδότερα, λέω να κάτσω λίγο απ' έξω, να θαυμάσω το οικοδόμημα. Γενικά, καλό είναι να το κάνουμε αυτό. Μια πρώτη καταγραφή, μια εξωτερική εποπτεία, καθώς η μορφή περι-γράφει το περιεχόμενο και το περιεχόμενο χύνεται μέσα στη μορφή του, μας είναι πάντα χρήσιμη για να συνδεθούμε και να μείνουμε εντός του ποιήματος. Ας είναι... διάφορες σκέψεις...ή οδοί για την σκέψη, γενικώς... Αυτό λοιπόν το ποίημα του Κ.Π.Καβά

_αν αυτή είναι η πολιτική

 Δεν θα το επιδιώξω, αλλά θα εκμεταλλευτώ αυτή τη καταπληκτική συγκυρία : ώρα απογευματινή, μάθημα σε σπίτι, σε κεντρική πλατεία, σε κεντρικό χωριό, από κάτω τα καφενεία και είχα εντοπίσει καθώς πήγαινα ασυνήθιστες κινήσεις, μια αναταραχή και μια κυρία, άγνωστη σε μένα,  με χρώμα μαλλιών σε ώριμη μελιτζάνα να περιφέρεται μαζί με μια φίλη της που δεν είχε τίποτε το αξιοσημείωτο. Εγώ πρόσεξα την μελιτζανί.  Το μάθημα κυλούσε ανάμεσα σε απογοητεύσεις και προσπάθειες, οι ήχοι  της πλατείας γνωστοί και γι αυτό ανήκουστοι  έφταναν αλλά και δεν έφταναν σ'αυτιά μου, ίσως αν πρόσεχα έξω να έφταναν, αλλά εγώ πρόσεχα μέσα.  Οι ήχοι αλλάζουν. Ξέρω την αλλαγή των μικροφωνικών στις μικρές πλατείες των χωριών.  Τέλος μαθήματος. Η προεκλογική συγκέντρωση στα μισά. Έμεινα να ακούσω κι εγώ. Παράγγειλα όπως κάνω πάντα μια τσικουδιά και τι ανανέωση προσώπων, κινήσεων, χρωμάτων. Ίδιες ιδέες ή καλύτερα καμία ιδέα... χωρίς ιδέες. Το απόγευμα όμως δεν έχασε σε τίποτα την ομορφιά του Απρίλη του.  Το κόμμα,