Γράφει ο Τεύκρος Χατζηλίας*
Βρισκόμαστε σε μια πραγματικότητα γεμάτη με τεράστιες αποκλίσεις.
Κι αν στο παρελθόν οι αποκλίσεις/αντιθέσεις σημειωνόταν μόνο σε επίπεδο πλούτου και εξουσίας, φτώχειας και μιζέριας, σήμερα, δίχως ούτε στο ελάχιστον να έχουν εξαλειφθεί αυτές, αποκλίσεις/αντιθέσεις σημειώνονται και στον τομέα της γνώσης, λόγω των δυνατοτήτων που δίνει η κατοχή της στη δημιουργία ενός απόκοσμου κόσμου. Χρησιμοποιώ αυτό το λεκτικό σχήμα για να περιγράψω έναν κόσμο, στον οποίο οι έννοιες της ζωής, της υγείας και του νου λαμβάνουν πλέον νέους προσδιορισμούς, πρωτοφανείς, στην ιστορία του είδους μας. Δεν θα είναι ο άνθρωπος, αλλά η ανεξάρτητη απ’ αυτόν δύναμη των δημιουργημάτων του, η δύναμη της Τεχνοεπιστήμης, αυτή η οποία θα καταρρίψει όλα όσα, σήμερα, αποτελούν τ' αρχέτυπα μας.
Το ανάλογο συνέβη, κάποτε, πριν από 7 εκατ. χρόνια, τότε, που η εξελικτική μας υπόσταση αποσπάστηκε από έναν υποτιθέμενο κοινό κλάδο, ενός κάποιου μακρινού ζωικού προγόνου και μας οδήγησε μέσα από μεταλλάξεις και προσαρμογές στο σημερινό είδος μας, τον homo sapiens sapiens.
Τα πρώτου βαθμού εξαδέλφια μας (οι χιμπατζήδες), όπως και τα δεύτερα (οι γορίλες) ή τα τρίτα (οι ουρακοτάγκοι) τείνουν να εξαφανιστούν και η σωτηρία τους επαφίεται στον δικό μας αλτρουισμό. Με εξελικτικές τροποποιήσεις και με την ανάπτυξη «επιτυχών αλγόριθμων» κυριαρχήσαμε λένε οι εδικοί, όπως ο Γιαβάλ Χαράρι, στον πλανήτη τον οποίο, κάποτε, τον μοιράζονταν από κοινού με άλλες ζωικές οντότητες από μια εξαιρετικά επισφαλή θέση. Αλλά μήπως και σήμερα δεν είναι ενύπαρκτη αυτή η επισφάλεια;
Η δυνατότητα, κάποια μέρα, να μπορούν ν’ αναπαράγονται «από μόνα τους τα νευρωνικά δίκτυα», θα επιφέρει μια πιθανή αυριανή κυριαρχία τους, την οποία ο άνθρωπος δεν θα μπορεί, πια, να την τιθασεύσει με συνέπεια να χάσει, προοδευτικά, τη θέση που έχει σήμερα επ' αυτού.
Όπως οι Νεάντερνταλ είναι ένα παρελθόν έτσι κι ο homo sapiens θα είναι, μια μέρα, ένα παρελθόν. Το νέο όμως είναι ότι θ’ αντικατασταθεί «από δίκτυα που ο ίδιος επινόησε μια φορά». Εκτός κι αν, πάλι, ο Γιεχβέ (ο Θεός που Υπάρχει αλλά δεν πρέπει να λέμε τ’ Όνομά Του) πει «δεν τους αντέχω άλλο, θα τους καταστρέψω. Μόνο τον δίκαιο Νώε μου, θα τον σώσω μαζί με την φαμίλια του…», πράγμα διόλου απίθανο με την εξωφρενική και έξω από κάθε δυνατότητα έλλογου ελέγχου ταχύτητα με την οποία καταστρέφεται ο πλανήτης.
Προς το παρόν, όμως, ο πύργος της νέας Βαβέλ όλο και χτίζεται, αδιαμαρτύρητα, και ξεκορφίζει στα νέφη...
Και ο Θεός μοιάζει στα μάτια των αποβρασμάτων ανίσχυρος (μη υπαρκτός) και είναι γι' αυτή τους την ιδέα απολυτά βέβαιοι. Αλλά και τα πλειοψηφικά ανθρώπινα υποκείμενα σαν αποβράσματα των αποβρασμάτων, χάσκουν μπροστά στα τρομερά κατορθώματα των επιστημόνων της Σίλικον Βάλεϊ και στα εμπορικά σήματα των πολυεθνικών μονοπωλίων. Βγάλανε τον Τραμπ πρόεδρο.
Η νέα Εποχή ανέτειλε, πάτησε θα έλεγα καλύτερα, πάνω στην κατασυκοφάντηση της σκέψης. Και μάλιστα σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή για την εξέλιξη της ζωής στον ανθρώπινο και τον βιολογικό κόσμο. Οι ολιγάνθρωπες φαραωνικές κοινωνίες του είδους μας, πριν από χιλιάδες χρόνια, ίσως, είχαν "δικαίωμα" στην μη-σκέψη. Τα δισεκατομμύρια των σύγχρονων κοινωνιών δεν έχουν αυτό το δικαίωμα. Κι όμως τα πάντα γύρω μας λένε : μη σκέφτεστε, απολαύστε... ή λένε ότι η σημερινή κατάντια οφείλεται στο ότι "διανοητικοποιήσαμε" πολύ την ζωή μας. Αυτό είναι ψέμα! Οφείλουμε να σκεφτόμαστε, να αμφιβάλουμε, να θέτουμε ερωτήματα, να έχουμε κριτήρια, αλλιώς ο πολιτισμός της ευζωίας και το φιλελεύθερο μοντέλο του ατομικισμού, είναι η μοντέρνα εκδοχή του πολιτισμού του αίματος και της ορδής, από τον οποίο ποτέ πραγματικά δεν ξεφύγαμε. Ελάχιστες στιγμές μόνο στην ιστορία της ανθρωπότητας θα ξεχώριζα κι ανάμεσα σε αυτές συγκαταλέγω την φιλοσοφική και την ψυχαναλυτική της στιγμή, ως στιγμές αυτοσυνειδησίας και αυτοστοχασμού.
Σε γενικές, όμως, γραμμές η πορεία είναι προδιαγεγραμμένη : Θα μας φτάσουν στα ακραία σύνορα της ανοησίας και της φρίκης αυτά τα ανθρωπόνυμα υβρίδια και η ανθρωπότητα θ’ αυτοκαταργηθεί σαν έλλογη οντότητα, ρέποντας πλησίστια σε νέου τύπου μαζικούς αφανισμούς.
Γνωρίζω, βέβαια, καλά τους ανθρώπους που θα μου πουν «κι έμενα τι με νοιάζουν οι προβλέψεις σου; Δεν μου φτάνουν τα χρήματα για να πληρώσω τα φροντιστήρια των παιδιών... τους λογαριασμούς των τηλεφώνων και του ρεύματος... το δάνειο του σπιτιού... έχασα τη δουλειά μου και ζω στην ανεργία. Εμένα τι με νοιάζουν, λοιπόν, οι πάρλες σου;»
Θα με αποστομώσουν με την πραγματικότητα που τους περιβάλλει αλλά εγώ και οι λίγοι Φίλοι μου, παρά ταύτα, θα γνωρίζουμε πως είναι ακριβώς η αντίδραση τους μια επιβεβαίωση των λόγων μας. Γιατί ο άνθρωπος που εξαντλεί την ύπαρξή του στο ακάθεκτο παρόν είναι, ακριβώς, ο άνθρωπος που απουσιάζει δυνητικά από έναν έλλογο τρόπο υπάρξεως.
Σκέφτομαι εκείνους λοιπόν τους μακρινούς προγόνους μας όταν πάλευαν, διευρύνοντας τα ιδιοχωρικά όρια τους, δοκιμάζοντας με τα πόδια και τα χέρια τους περάσματα πέρα απ’ τα γνώριμα σημεία που για αιώνες τους φιλοξενούσαν μα δεν είχαν άλλη διαθέσιμη τροφή για να τους θρέψουν. Τους σκέφτομαι και λέω, μα που βρήκαν τη δύναμη για ν' αντέξουν; Και τώρα τι είναι όσα μας αραδιάζουν οι πραγματιστές αντιρρησίες μας;
*Το παραπάνω κείμενο συνδιαμορφώσαμε με τον Τεύκρο. Αποτυπώνει, λοιπόν, μια συνομιλία μας...
Αλλά μήπως όλα τα κείμενά μας, ό,τι γράφουμε, δεν είναι αποτέλεσμα μιας συνδιαμόρφωσης, άλλοτε ρητής, μα τις πιο πολλές φορές υπόρρητης, μεγάλης συνομιλίας;
Ελένη Ραβάνη.
Φώτο: Mike Olbinski
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου