_με βάγια στρωμένος ο δρόμος

 

 
Μόνο ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα του ορθολογισμού, δηλαδή την απεριόριστη ικανότητα να τεμαχίζει τον κόσμο και να διακρίνει ποιότητες.
Η άλλη επίσης μοναδικά ανθρώπινη ικανότητα της σύνθεσης των τεμαχίων και των ποιοτήτων του κόσμου την ονομάζουμε διαλεκτική.
Τοποθετώ τις δύο αυτές ικανότητες πάνω από το ζωικό όχι γιατί τα ζώα σε ένα βασικό επίπεδο δεν τις διαθέτουν κι αυτά, αλλά γιατί στον άνθρωπο αυτές οι δύο δυνατότητες μπορούν να τεθούν σε λειτουργία ενσυνείδητα. Και επειδή μπορούν να έχουν ενσυνείδητη αφετηρία  ο άνθρωπος είναι σε θέση να μεταβάλλει τον κόσμο γύρω του.
Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο ορθολογισμός παράγει ταξινομήσεις, ενώ η διαλεκτική παράγει κατανοήσεις.

Παράδειγμα : ο ορθολογισμός μου, μού επιτρέπει να διακρίνω δύο σαφώς διαφορετικές ποιότητες στη φωτιά : την δυνατότητα που έχω να καώ από την δυνατότητα, που επίσης έχω, να ζεσταθώ ή να ψήσω το φαγητό μου. Ενώ η διαλεκτική μου με βοηθά να βρω την σχέση ανάμεσα σ' αυτές τις δύο αντιφατικές ποιότητες κατανοώντας τον μηχανισμό της φωτιάς.

Έτσι κάθε φορά που λέμε ή ακούμε να λένε έναν λόγο ταξινομητικό - διαιρετικό π.χ. μια απόφανση του τύπου άλλο η θεωρία και άλλο η πράξη, βρισκόμαστε μπροστά σε διατύπωση ενός ορθολογικού υποκειμένου.
Ενώ κάθε φορά που λέμε ή ακούμε να λένε έναν λόγο  συμπλεκτικό - μεταβιβαστικό π.χ. μια απόφανση  του τύπου από την θεωρία στην πράξη, βρισκόμαστε μπροστά σε διατύπωση ενός διαλεκτικού υποκειμένου.
Δεν χρειάζεται να πούμε ότι και οι δύο τρόποι σκέψης  δεν αφορούν μόνο στον φυσικό κόσμο (όπως στο παράδειγμα που ανέφερα) αλλά επεκτείνονται ως μοντέλα σκέψης στον ηθικό, τον πολιτικό, τον αισθητικό κ.ο.κ.
Ένας ψυχικά υγιής, έμπειρος και  ώριμος άνθρωπος που σκέφτεται, κινείται με άνεση ανάμεσα και στους δύο τρόπους σκέψης, δημιουργώντας έναν απαράμιλλο πλούτο ταξινομήσεων, κατανοήσεων και εξηγήσεων, ο οποίος (πλούτος) μπορεί να εκφραστεί λεκτικά.

Το ερώτημα που τίθεται είναι : υπάρχει άλλος τρόπος σκέψης;
Και αν υπάρχει, πού θα πρέπει να τον αναζητήσουμε και πώς θα τον ονομάσουμε;
Τρόπο σκέψης ή τρόπο ύπαρξης.
Θέλω μ' αυτό να πω ότι ένας άλλος τρόπος σκέψης, δεν θα ήταν αμιγώς τρόπος του σκέπτεσθαι αλλά τρόπος του είναι και τούτο διότι το σκεπτόμενο υποκείμενο θα είχε  παραδεχθεί το Είναι ως προαπαιτούμενο, ανεξάρτητο από το ίδιο και  μη δυνάμενο νοητικής ή λεκτικής συλλήψεως.
Με δύο λόγια, ενώ για τους δύο τρόπους σκέψης που προανέφερα, τα κριτήρια βρίσκονται εντός της σκέψης του υποκειμένου που σκέφτεται, ένας τρίτος τρόπος θα απαιτούσε την αναγνώριση κριτηρίων εκτός του υποκειμένου που σκέπτεται. Θα απαιτούσε ένα άδειασμα της σκέψης από τα υποκειμενικά, ψυχολογικά και άλλα κριτήρια  και το άνοιγμα της σε μια έξωθεν αυτής καινοτική αναφορά.
Θα μπορούσε να εκφραστεί ως μια ανατροπή του καρτεσιανού : "Σκέφτομαι άρα υπάρχω" σε
"Υπάρχει άρα μπορώ να σκέφτομαι".
Με ακόμα λιγότερα λόγια, ένας άλλος τρόπος για να σκέφτεσαι θα ήταν να μην σκέφτεσαι για λογαριασμό σου ή να μην είσαι εσύ αυτό που σκέφτεται. 

Εάν η σκέψη είναι ένας δρόμος, ο τρόπος αυτός που αναζητώ θα μπορούσε να ήταν ο στρωμένος μετά βαϊων και κλάδων δρόμος που βάδισε ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ πάνω σε ένα γαϊδουράκι.