Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

_πού να βρω την ψυχή μου




Και βέβαια μπορεί ο καθένας να τραγουδήσει το "Άξιον Εστί".
Και βέβαια μπορεί ο καθένας να διαβάσει τον Ελύτη.
Και όταν λέμε "ο καθένας" εννοούμε όλοι. Στον ελεύθερο και δημοκρατικό κόσμο ζούμε....
Οι άξιοι προχωράνε, με την αξία τους... που τυγχάνει να είναι οι αξίες της εποχής μας.
Εννοούμε , λοιπόν, ότι μπορεί να το τραγουδήσει και ο Σάκης Ρουβάς,  ότι μπορεί να το διαβάσει και -γιατί όχι;-  η Τατιάνα Στεφανίδου, στη μεσημεριανή εκπομπή της οποίας έμαθα τα καθέκαστα.
Εξάλλου, φαίνεται σ' αυτό να συμφωνούν ομοθυμαδόν  οι επαγγελματίες του καλλιτεχνικού χώρου,  δηλώσεις των οποίων άκουσα και πάλι στην εν λόγω εκπομπή, της οποίας το όνομα μου διαφεύγει.
Κάποιες ισχνές ενστάσεις αφορούσαν δευτερεύοντα θέματα, όπως για παράδειγμα ότι ο Σάκης Ρουβάς προέρχεται από τον χώρο της γιουροβιζιόν-ποπ μουσικής [η οποία -εν παρόδω- συνοδεύει και δένει πολύ καλά με τις ασκήσεις κοιλιακών στο γυμναστήριο] και του μόντελινγκ, θεωρούνται δευτερεύουσες και εύκολα θα καμφθούν, καθόσον ο καλλιτέχνης έχει αποδείξει πολλάκις το σύνθετο τάλαντο που διαθέτει και δουλευταράς είναι και επιτελείο ικανό διαθέτει για να τον διδάξει την εκτέλεση του "απαιτητικού" λαϊκού έργου.
Κυρίως όμως συμφωνεί ο συνθέτης, για τα ενενηντάχρονα του οποίου και προς τιμήν του ο Δήμος της Νέας Σμύρνης είχε την ρηξικέλευθη ιδέα να καλέσει τον διάσημο αοιδό- τηλεπαρουσιαστή- μοντέλο- ηθοποιό-σκηνοθέτη και περφόρμαν να αναλάβει το καλλιτεχνικό βάρος της μουσικής εκδήλωσης. 
Και είμαι σίγουρη ότι όλα θα πάνε πολύ καλά... σε πείσμα όλων όσων ξεσηκώθηκαν γιατί, όπως λένε, πρόκειται για μια ιεροσυλία... τα άγια τοις κυσί.
Ο Σάκης θα ανταποκριθεί -ίσως μάλιστα και να ανανεώσει το έργο, γιατί όσο και να το κάνεις μια ανανέωση την χρειάζεται τόσων χρονών έργο.... ο Δήμος Νέας Σμύρνης θα εμπλουτίσει το πολιτιστικό του προφάιλ, η ΑΕΠΙ, που φροντίζει για τα οικονομικά δικαιώματα, θα επιτελέσει το έργο της, οι πνευματικοί άνθρωποι θα λάμψουν για το πνεύμα τους,  μέχρι την Πρωτομαγιά οπόταν θα δοθεί η συναυλία και ίσως μιά - δυό μέρες μετά, τα μμε θα έχουν πλούσιο υλικό για να λένε (δηλώσεις, αντεγκλήσεις, κουτσομπολιά), ο συνθέτης θα τιμηθεί... ως αρμόζει.
Όλοι στο τέλος, να μου το θυμηθείτε, θα μείνουν ικανοποιημένοι, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο... Ακόμα κι αυτοί που διαφωνούν με το εγχείρημα θα έχουν την ικανοποίηση ότι υπερασπίστηκαν το "ιερό" άκουσμα της νιότης τους... το σφραγισμένο με την φωνή του λαϊκού Μπιθικώτση, του ψάλτη Ανδρέα Κουλουμπή και του γέρο - Κατράκη,  που έλεγαν στους δρόμους της Αθήνας, στα γήπεδα και σε κείνα τα μεγαλειώδη πανηγύρια της μεταπολίτευσης.... τόσο νέοι τότε! τόσο ανυποψίαστοι ...και το θυμούνται ακόμα

Και ιδού, λοιπόν, εμπρός μας μια ακόμα θριαμβευτική νίκη του πνεύματος της εποχής και της ελεύθερης αγοράς!
Το ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ ελεύθερο, επιτέλους, από το πλαίσιο της ιστορίας του, της γένεσης και της άνδρωσής του, ελεύθερο από τον συμβολικό του χαρακτήρα, δίχως την υπαρξιακή και μεταφυσική αγωνία με την οποία είναι συντονισμένο,  ελεύθερο ως εμπόρευμα, γυμνό και ξεσκελισμένο, μπορεί να αποτελέσει μια χαρούμενη, δημοσιοσχετίστικη, απογευματινή εκδήλωση.
Μια περίπτωση διαπραγμάτευσης και  διασύνδεσης επιτηδείων που απευθύνεται σε αφελείς ή σε σίγουρους και σε εξασφαλισμένους... μια ακόμη άνευ νοήματος, μια ακίνδυνη παρένθεση, ένα καλλιτεχνικό event....

Εάν λοιπόν η ερώτηση είναι : ποιός έχει το δικαίωμα να πει ένα τραγούδι, τότε όλοι μπορούν και αυτοί που τους ανήκει ας κάνουν  ό,τι θέλουν.... με το εμπόρευμα. Στην ελεύθερη αγορά δεν υπάρχουν απαγορεύσεις... παρ' εκτός αυτές που αφορούν όσους είναι ανάξιοι, δηλ. αδύναμοι (βλ. μετανάστες και λοιπούς αδυνάμους).

Εάν όμως η ερώτηση δεν τίθεται από τις μεσημεριανές εκπομπές και τα γραφεία δημοσίων σχέσεων, αλλά από το ίδιο το έργο και είναι "πού να βρω την ψυχή μου;"
Τότε καμία σχέση....  Καμία σχέση με αυτό που εγώ ξέρω. 


Εγώ ξέρω ότι κάτω από το έργο αυτό κυλάνε πολλά νερά....
Εγώ δεν ακούω μουσικές εκτελέσεις και απογευματινές τιμητικές αγαπολογίες ή συναδελφικά θαψίματα...
Δεν ακούω τους αμετροεπείς αοιδούς που νομίζουν ότι όλα τα μπορούν,  όλα τους ανήκουν κι από όλα μπορούν να βγάλουν προσωπικά οφέλη και κέρδη για τις εταιρίες, τους διαφημιστές, τους δικηγόρους, τους δημάρχους....
Δεν βλέπω τις χειραψίες και τις θέσεις των επισήμων, δεν έχω ανάγκη να μάθω από τις Τατιάνες για το ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ. 
Εγώ ακούω τη φωνή του ανθρώπου που ρωτάει και θα ρωτάει πάντα μέσα στα χρόνια που θα έρθουν:  Πού να βρω την ψυχή μου;

Και ξέρω ότι πάντα θα βρίσκεται ένας απλός, ένα μισθοσυντήρητος δάσκαλος που θα 'ναι κοντός και ατημέλητος, ανάξιος ο ίδιος μέσα στην πολλή και μεγάλη αξιοσύνη του κόσμου, που το όνομά του θα είναι γραμμένο μόνο στον τηλεφωνικό κατάλογο, που κανείς δεν θα γνωρίζει για να τον τιμήσει  και εκεί μέσα στην αφάνειά του, έξω, παρά και πέρα από τα εκπαιδευτικά συστήματα, στη σκιά των προβολέων, θα δείξει σειρά τη σειρά, θα μυήσει στίχο το στίχο, θα χάσει τα λόγια του και τραγουδήσει :

 Ανοίγω το στόμα μου κι αναγαλλιάζει το πέλαγο 
και παίρνει τα λόγια μου στις σκοτεινές του τις σπηλιές 
και στις φώκιες τις μικρές τα ψιθυρίζει. 

Εγώ ξέρω ότι ένα τέτοιο ποίημα είναι ένα σύμ-βολο, ένα σημείο συμ-βολής πολλών νοημάτων, πολλών βημάτων και πολλών δακρύων που το βουητό τους σκεπάζει τις φωνές πολλών τωρινών και μελλοντικών επίδοξων μεταπρατών και εμπόρων. 
Εγώ ξέρω... πώς ένα ποίημα μπορεί να σώσει μια ζωή που ψάχνει τα θεμέλιά της στα βουνά και το   νόημα των πραγμάτων, άνευ του οποίου τίποτα δεν έχει αξία...
Εάν αυτό είναι  το βασικό ερώτημα, νυν και αεί, μη ψάχνετε για τις απαντήσεις σε εκδηλώσεις "τιμής ένεκεν", δεν βρίσκεται εκεί το ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ...
Εγώ ξέρω 
Πού να βρω την ψυχή μου.... Θέ μου πρωτομάστορα!


ΥΓ. Ένας άνθρωπος όπως ο Μίκης, θα ήθελα να τελειώνει την ζωή του μέσα σε άπειρη ευγνωμοσύνη για όλα αυτά που τόσο απλόχερα του δόθηκαν όσο ζούσε... για τα τόσα χαρίσματα με τα οποία προικίσθηκε, για την τόση αγάπη του κόσμου που πήρε, για την παγκόσμια αναγνώριση και να νιώθει όχι ότι του οφείλουν αλλά ότι αυτός είναι πεπληρωμένος πολλών απολαβών από τον τόπο του και την γλώσσα του, από τους ανθρώπους και την ιστορία του, από τους συντρόφους του και τις θυσίες τους, από το πάθος της μουσικής, από τον χρόνο και τον Θεό. (Για όποιον έτυχε να διαβάσει τις δηλώσεις του γραφείου του συνθέτη).

 Με το λύχνο του άστρου στους ουρανούς εβγήκα
στο αγιάζι των λειμώνων στη μόνη ακτή του κόσμου
που να βρω την ψυχή μου το τετράφυλλο δάκρυ!

Τα κορίτσια μου πένθος για τους αιώνες έχουν
Τ’ αγόρια μου τουφέκια κρατούν και δεν κατέχουν
που να βρω την ψυχή μου το τετράφυλλο δάκρυ!

Μουσικό Γυμνάσιο Ιλίου (Μάρτιος, 2010)
Ερμηνεία : Λάκης Χαλκιάς

Σχόλια

  1. Ανώνυμος23/4/15, 2:14 μ.μ.

    Ε,σιγά πια,δε θα τραγουδήσει και Βαμβακάρη...
    παπα-Κώστας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Χα! μη το γελάς καθόλου παπα-Κώστα.
    Σκέψου μόνο ότι στις 10 Μαίου συμπληρώνονται 110 χρόνια από τη γέννηση του Μάρκου Βαμβακάρη... οπότε...και για να τον τιμήσουνε...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ανώνυμος23/4/15, 3:01 μ.μ.

    Για εμένα στη μια άκρη του ελληνικού τραγουδιού στέκονται μεγάλες μορφές,πραγματικά μεγάλες,που έγραψαν ελληνική μουσική,όπως ο Τσιτσάνης,ο Βαμβακάρης,ο Άκης Πάνου και από την άλλη ο Μίκης και ο Μάνος που δεν έγραψαν ελληνική μουσική.Οι πρώτοι με ενδιαφέρουν,οι δεύτεροι όχι.Άσε να μην πιάσουμε και τις πολιτικές προεκτάσεις.
    παπα-Κώστας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Πολύ κατασταλαγμένες έως απόλυτες οι απόψεις σου παπα-Κώστα : η μία άκρη - η άλλη άκρη, έγραψαν - δεν έγραψαν, με ενδιαφέρουν - δεν μ' ενδιαφέρουν....
    Θα ήθελα να μάθω περισσότερα από σένα.

    Εγώ, θα το πω εξ αρχής, ότι μεγάλωσα με την μουσική των Μ - Μ και άλλων εντέχνων της εποχής μου, π.χ. Μάνος Λοϊζος, Λεοντής, Μικρούτσικος, καθώς και με τη λαϊκή φωνή του Καζαντζίδη την οποία θυμάμαι να αντηχεί σε όλο το μήκος του μικρού δρόμου που βγαίναμε για να παίξουμε και για να μεγαλώσουμε.... εμείς οι δεύτεροι απόγονοι δύο ξεριζωμών (του μεγάλου το 22 και του άλλου του αστικού).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ανώνυμος23/4/15, 9:45 μ.μ.

    Έγραψα κάτι αλλά έκανα βλακεία στη αποστολή και το έσβησα.
    Λοιπόν,οι δυο Μ δεν έγραφαν ελληνική μουσική αλλά δυτική με ελληνικά όργανα.Ο Χιώτης,για παράδειγμα έγραφε ελληνική μουσική μπολιασμένα με ξένες προσμίξεις.
    Όλο αυτό το έντεχνο αποπνέει αβάσταχτη μιζέρια, ανωτερίλα και σνομπισμό για κάθε τι λαϊκό.Ο καλλιτέχνης κοιτά αφ'υψηλού το λαουτζίκο και αυτοαποθεώνεται.Αντίθετα οι ρεμπέτες και οι "δημοτικοί" είναι ένα με το κοινό.
    Πολλοί από τους έντεχνους στράτευσαν κομματικά,όχι πολιτικά, το τραγούδι τους και το εξαργύρωσαν.Το οποίο έντεχνο δεν είναι ελληνικό.Οι κλίμακες είναι ευρωπαϊκές.
    Δεν είμαι απόλυτος,μου αρέσουν κάποια πράγματα από το έντεχνο αλλά ως εκεί.
    Ο Μίκης,τέλος,μην ξεχνάμε ότι έφτασε μέχρι υπουργός του Μητσοτάκη.
    παπα-Κώστας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Θα συμφωνήσω με πολλά από όσα αναφέρεις. Και καταλαβαίνω την κριτική σου.
      Αυτό που δεν θα με βρει σύμφωνη είναι το θέμα της ελληνικότητας, πάνω στο οποίο πολύ πρέπει να προβληματιστούμε. Εγώ τουλάχιστον δεν έχω απαντήσεις, κάποιες σκέψεις θα παραθέσω εδώ.

      Τι είναι αυτό -είτε στη μουσική είτε σε άλλα είδη του πολιτισμού - αυτό που καθιστά κάτι "ελληνικό";
      Θέλω να πω ότι μήπως τελικά "ελληνικό" (τοπικός και εθνικός προσδιορισμός) εννοούμε αυτό που μπορεί - γιατί έχει την δύναμη και δεν είναι κλειστό στον εαυτό του και φοβικό, ούτε παθητικό και μιμητικό. - να παρεμβαίνει σαν μπόλιασμα και μεταποιεί κάτι σε πανανθρώπινο;
      Εάν αυτό είναι το "ελληνικό" φοβάμαι ότι το έχουμε χάσει δια παντός, επειδή και μεις χαθήκαμε ανάμεσα στην τεχνοκρατική Δύση και στην λάγνα Ανατολή.

      Θα δώσω ένα παράδειγμα μιας τέτοιας επιτυχημένης, κατά την γνώμη μου, μεταποίησης που είναι δείγμα του τι εννοώ εγώ "ελληνικό" στο χώρο της μουσικής που συζητάμε:
      Η μελοποίηση μέρους του έργου "Άσμα Ασμάτων" (βιβλίο της Π.Δ., μετάφραση Γ. Σεφέρη, μουσική Μ. Χατζιδάκις)....
      Να πώς ένα έργο που ανήκει στην θρησκευτική περιοχή μιας ξένης και άγνωστης στους πολλούς γλώσσας και κουλτούρας, λαμβάνει τις λέξεις της ελληνικής γλώσσας και γίνεται άκουσμα σύγχρονο, διατηρώντας όλα, μα όλα τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά (τα νοήματα κλπ.) αναλλοίωτα.
      Από αυτή την άποψη ο Μ. Χατζηδάκις ανήκει στους μεγάλους Έλληνες.

      Οι διάφοροι καλλιτέχνες και οι ιστορίες τους ανήκουν στα συμφραζόμενα κάθε εποχής και ως άνθρωποι υπόκεινται στις ηθικές ατέλειες και στα σφάλματα της υποκειμενικότητάς τους.
      Προσωπικά στέκομαι ελάχιστα σ' αυτούς. Εάν ήμουν ένας βιογράφος προσωπικοτήτων ίσως να με ενδιέφεραν περισσότερο... αλλά δεν είμαι.

      Το θέμα είναι μεγάλο και δεν κλείνει εδώ.
      Πάντως απ' ότι καταλαβαίνω παπα-Κώστα είσαι καλός γνώστης της μουσικής.. Είναι πολύ ωραίο αυτό.

      Διαγραφή
    2. Ανώνυμος23/4/15, 11:01 μ.μ.

      Ελληνικό είναι αυτό που απλά συνεχίζει την παράδοση του πολιτισμικού χώρου.Δηλαδή,στη μουσική,αυτό που "πατάει" στους "τρόπους" ή "ήχους" και τους εξελίσσει,ενδεχομένως και προσθέτοντας ξένα στοιχεία.Δεν είναι κακό αυτό.Όταν όμως πατάς εξ ολοκλήρου σε ξένες τεχνοτροπίες και απλά "μεταφράζεις" δεν είναι ελληνικό.
      Δεν έχει να κάνει με ανθρώπινες ατέλειες αλλά με κανονική τακτική.
      Ένας καλλιτέχνης καθαρά "ελληνικός" είναι ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου.
      Μου αρέσει η μουσική αλλά δυστυχώς δεν έμαθα ποτέ να παίζω.Ακούω όμως ώρες ολόκληρες.
      παπα-Κώστας

      Διαγραφή
    3. Συμφωνούμε παπα-Κώστα.
      Σπουδαίος καλλιτέχνης ο Θ. Παπακωνσταντίνου!
      Κι εγώ παλιότερα άκουγα πολύ μουσική, τα ακούσματα είναι μέσα μου και έχω κλάψει ατελείωτα μ' αυτά... τώρα η αλήθεια είναι, μ' αρέσει περισσότερο ν' ακούω να ψάλλουν.
      Όταν όμως θέλω να κλάψω... ακούω ελληνικά.
      Κάποτε, πολύ μικρή, μάθαινα κιθάρα... τα παράτησα.
      Θα ήθελα να ξέρω να παίζω πιάνο....

      Διαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

_Mπέρτολτ. Μπρεχτ: η Εβραία

Η "Εβραία" είναι ο τελευταίος μονόλογος από το σπονδυλωτό έργο του Bertolt Brecht "τρόμος και αθλιότητα του Τρίτου Ράιχ. Το έργο αυτό του Μπρεχτ αποτελείται απο 24 σκηνές-μονόπρακτα, που έγραψε ο Μπρεχτ εξόριστος μεταξύ 1935 και 1939 και περιγράφουν την τρομοκρατία και την άγρια φύση του ναζιστικού καθεστώτος. Η ελληνική μετάφραση αυτού του έργου του Brecht είναι του Μάριου Πλωρίτη και κυκλοφορεί σε βιβλίο από τις εκδόσεις Μωραίτης. Στο κείμενο αποτυπώνεται η εσωτερική ένταση του ατόμου που παίρνει μια απόφαση ενώ βρίσκεται στο χείλος της απελπισίας. Μέσα από την ανάγνωση του έργου στρέφουμε την προσοχή στα εκατοντάδες πρόσωπα της καθημερινότητας, τα οποία, δίνοντας έναν οριακό αγώνα επιβίωσης, αναδύονται ως σύγχρονοι/ες ήρωες και ηρωίδες του Brecht . Το ηχητικό ντοκουμέντο που δημοσιεύουμε παρακάτω είναι από την παράσταση που ανέβηκε το 1978 μαζί με άλλα πέντε μονόπρακτα διαφόρων άλλων συγγραφέων, από το Θίασο Λαμπέτη. Αν και το συγκεκριμένο ντοκουμέντο έχει ανέβ

_Κ.Π. Καβάφης : πρόσθεσις

Aν ευτυχής ή δυστυχής είμαι δεν εξετάζω. Πλην ένα πράγμα με χαράν στον νου μου πάντα βάζω — που στην μεγάλη πρόσθεσι (την πρόσθεσί των που μισώ) που έχει τόσους αριθμούς, δεν είμ’ εγώ εκεί απ’ τες πολλές μονάδες μια. Μες στ’ ολικό ποσό δεν αριθμήθηκα. Κι αυτή η χαρά μ’ αρκεί. (Από τα Κρυμμένα Ποιήματα 1877;-1923, Ίκαρος 1993) Σχόλιο :  Δεν θέλω να κάνω ανάλυση... ένα σχόλιο μόνο.. Υπήρξαν και υπάρχουν -ευτυχώς- πολύ αξιότεροι εμού αναλυτές, που έσκυψαν με γνώση και συγκίνηση πάνω στο έργο που μας άφησε ο μεγάλος Αλεξανδρινός. Πριν, όμως, μπω στα ενδότερα, λέω να κάτσω λίγο απ' έξω, να θαυμάσω το οικοδόμημα. Γενικά, καλό είναι να το κάνουμε αυτό. Μια πρώτη καταγραφή, μια εξωτερική εποπτεία, καθώς η μορφή περι-γράφει το περιεχόμενο και το περιεχόμενο χύνεται μέσα στη μορφή του, μας είναι πάντα χρήσιμη για να συνδεθούμε και να μείνουμε εντός του ποιήματος. Ας είναι... διάφορες σκέψεις...ή οδοί για την σκέψη, γενικώς... Αυτό λοιπόν το ποίημα του Κ.Π.Καβά

_αν αυτή είναι η πολιτική

 Δεν θα το επιδιώξω, αλλά θα εκμεταλλευτώ αυτή τη καταπληκτική συγκυρία : ώρα απογευματινή, μάθημα σε σπίτι, σε κεντρική πλατεία, σε κεντρικό χωριό, από κάτω τα καφενεία και είχα εντοπίσει καθώς πήγαινα ασυνήθιστες κινήσεις, μια αναταραχή και μια κυρία, άγνωστη σε μένα,  με χρώμα μαλλιών σε ώριμη μελιτζάνα να περιφέρεται μαζί με μια φίλη της που δεν είχε τίποτε το αξιοσημείωτο. Εγώ πρόσεξα την μελιτζανί.  Το μάθημα κυλούσε ανάμεσα σε απογοητεύσεις και προσπάθειες, οι ήχοι  της πλατείας γνωστοί και γι αυτό ανήκουστοι  έφταναν αλλά και δεν έφταναν σ'αυτιά μου, ίσως αν πρόσεχα έξω να έφταναν, αλλά εγώ πρόσεχα μέσα.  Οι ήχοι αλλάζουν. Ξέρω την αλλαγή των μικροφωνικών στις μικρές πλατείες των χωριών.  Τέλος μαθήματος. Η προεκλογική συγκέντρωση στα μισά. Έμεινα να ακούσω κι εγώ. Παράγγειλα όπως κάνω πάντα μια τσικουδιά και τι ανανέωση προσώπων, κινήσεων, χρωμάτων. Ίδιες ιδέες ή καλύτερα καμία ιδέα... χωρίς ιδέες. Το απόγευμα όμως δεν έχασε σε τίποτα την ομορφιά του Απρίλη του.  Το κόμμα,