στο Μοναστήρι του
Καρόλου,
(Χατζημιχάλη Νταλιάνη
22 Χανιά)
Διάρκεια
Έκθεσης:
23 Απριλίου έως 6 Μαΐου 2014 (καθημερινά από τις 18.00 – 23.00)
23 Απριλίου έως 6 Μαΐου 2014 (καθημερινά από τις 18.00 – 23.00)
Τηλ. 28210-50172
Πριν φτάσω στη ζωγραφική μπορώ να πω ότι τριγύριζα.
Ζωγραφίζοντας με κερί, ανακάλυψα ότι μπορώ να εξακολουθήσω να τριγυρίζω, χωρίς αυτό να φαίνεται...
Μια επίφαση σταθερότητας, σε έναν
κόσμο που συνεχώς μεταβάλλεται.
Μεταβάλλεται τόσο στα
εξωτερικά φαινόμενα αλλά κυρίως εντός
μου.
Εντός μου μετακινήθηκαν βουνά,
όγκοι τεράστιοι, διαλύθηκαν πετρώματα και μάζες πελώριες. Τι ήταν αυτό που
«κίνησε και άλλαξε τη μάζα;»
Νομίζω ότι έχω μια απάντηση να δώσω : Είναι η θερμότητα που βγάζουν οι άνθρωποι όταν χαρίζουν αληθινές
συγκινήσεις: χαμόγελα, δάκρυα, την προσοχή τους, την σκέψη τους, όταν
μοιράζονται τον πόνο τους με τους άλλους.
Αυτή τη μοναδική, παραγνωρισμένη και σπάνια στις μέρες μας πηγή θερμότητας,
θέλησα να αποτυπώσω στα έργα μου.
Την ζάλη της, τις αναθυμιάσεις της, το ζεστό της σώμα καθώς ρέει.
Την ζάλη της, τις αναθυμιάσεις της, το ζεστό της σώμα καθώς ρέει.
Ίσως και την ζωή την ίδια.
Οι άνθρωποι που σημάδεψαν τις ζωές μας, σα να ήταν από εύπλαστο κερί, ήταν άνθρωποι θερμοί, που ακόμα κι ο θάνατος δεν φτάνει για να παγώσει τη μνήμη τους.
Οι άνθρωποι που σημάδεψαν τις ζωές μας, σα να ήταν από εύπλαστο κερί, ήταν άνθρωποι θερμοί, που ακόμα κι ο θάνατος δεν φτάνει για να παγώσει τη μνήμη τους.
Ένας τέτοιος άνθρωπος, δικός μου,
άναψε το φυτίλι της έμπνευσής μου.
Η δουλειά μου αυτή είναι
αφιερωμένη στη μνήμη του.
Νίκη Στρατάκη
Κέρινα ίχνη
των περιπετειών του νου
Η Νίκη Στρατάκη μεταχειρίζεται την εγκαυστική μια αρχαία
τεχνική που προσθέτει χρώμα σε ζεστό κερί και κατόπιν προβαίνει σε εικαστικές
συνθέσεις οι οποίες όμως είναι ελεύθερες χωρίς ρεαλιστικές δεσμεύσεις. Το πλέον
γνωστό παράδειγμα εγκαυστικής τέχνης είναι τα νεκρικά πορτρέτα Φαγιούμ από την
Ρωμαϊκή περίοδο της Αιγύπτου, με τα οποία όμως η καλλιτέχνης δε σχετίζεται. Οι
συνθέσεις στις οποίες προβαίνει είναι πιο κοντά στη λογική του Jasper Johns ενός
Αμερικάνου καλλιτέχνη του εικοστού αιώνα που κι αυτός χρησιμοποίησε την εγκαυστική
ελεύθερα παράγοντας αφηρημένες συνθέσεις που όμως προετοίμασαν την έλευση της pop art στις
ΗΠΑ.
Πράγματι η Στρατάκη χειρίζεται την εγκαυστική όπως και ο Johns με
ατζέντα σύγχρονη. Οι συνθέσεις της είναι καθαρά αφαιρετικές και βασίζονται στον
πειραματισμό με το υλικό και το χρώμα. Το κερί το στρώνει σε αλλεπάλληλα
επίπεδα αφότου το έχει εμπλουτίσει με χρωστικές ουσίες. Είναι εξαιρετικά
ενδιαφέρον το γεγονός ότι προσθέτει επίσης άρωμα κι έτσι προσεγγίζοντας τα έργα
ο θεατής έχει ένα συναισθητικό αποτέλεσμα, δηλαδή διαισθάνεται ότι μπορεί να
προσεγγίσει τη δουλειά τόσο μέσω της όρασης, όσο και μέσω της αφής και της
όσφρησης. Οι συνθέσεις της που έχουν την επείγουσα βιαιότητα που επιβάλει το
υλικό προτού κρυώσει, έχουν εξπρεσιονιστικό χαρακτήρα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε
που οι περισσότεροι καλλιτέχνες οι οποίοι μεταχειρίστηκαν το κερί είχαν μια
εξπρεσιονιστική πλευρά ή θήτευσαν για ένα διάστημα στο εξπρεσιονιστικό ιδίωμα: James Ensor, Paul Klee, Wassily Kandinsky, Diego Rivera, για να αναφέρουμε
κάποιους από αυτούς σκόρπια. Σταξίματα και γραμμές, απλώματα, διαγώνιες και
εναλλαγές υψηλών και χαμηλών συγκεντρώσεων κεριού παράγουν ένα πλούσιο οπτικό
αποτέλεσμα που εκμεταλλεύεται στο έπακρο τη μεταβλητότητα του κεριού
αναδεικνύοντάς την.
Η μεταβλητότητα αυτή του κεριού που αναδεικνύει στα έργα της
η Στρατάκη έχει συγκινήσει στο παρελθόν καλλιτέχνες και φιλοσόφους. Το κερί
χρησιμοποιείται από τον Joseph Beuys
όπως το λίπος, ως ύλη που είναι ουσιώδης χωρίς να είναι μορφολογικά καθορισμένη
και αξιόπιστη. Η μορφή ως εκ τούτου είναι δευτερεύουσα, λέει ο Beuys.[1]
Σημασία γι αυτόν έχει η θερμότητα δηλαδή η επιβίωση, άρα η οικονομία.[2]
Η τέχνη, ως εκ τούτου έχει αυτόν τον θεραπευτικό ρόλο να δείξει τι είναι πρωτεύον
στην ζωή. Και ο René Descartes από τη
σκοπιά της φιλοσοφίας, πολλούς αιώνες νωρίτερα και για διαφορετικούς λόγους,
εξέθεσε το κερί ως παραδειγματική ύλη που δεν εξαρτάται από τη μορφή και που
προσλαμβάνεται με λανθασμένο τρόπο από τις αισθήσεις μια και η μορφή του
διαρκώς υπόκειται σε αλλαγές.[3]
Η Στρατάκη επίσης εξυμνεί τη μεταβλητότητα του κεριού
εξερευνώντας το σε πολλαπλές μορφές: ως επιφάνεια, ως ανάγλυφο, ως βάθρο
ανάδειξης λουλουδιών και φυτών κλπ. Η ένταση και το εξπρεσιονιστικό πάθος με τα
οποία χειρίζεται το κερί, δείχνει ότι για τη δημιουργό, όπως και για τον Descartes, το κερί σημαίνει
την ύλη η οποία επίσης είναι αναξιόπιστη με την έννοια ότι τα πραγματικά της
δεδομένα μεταβάλλονται συνεχώς ενώπιον των αισθήσεών μας, μέχρι να φτάσει το σημείο του άμορφου και της
διάλυσης ως αποτέλεσμα της εντροπίας. Το γεγονός μάλιστα ότι η ύλη αυτή στην
περίπτωση της Στρατάκη είναι αρωματική προσδίδει ένα γυναικείο χαρακτήρα στις
δημιουργίες της και δημιουργεί την εντύπωση ότι η ύλη για την οποία γίνεται
λόγος συνυφαίνεται με τη γυναίκα. Υπάρχει περίπτωση η ύλη με την οποία
ασχολείται με τέτοια ένταση η Στρατάκη να είναι η ίδια η γυναίκα, ευμετάβλητη,
υποκείμενη στη φθορά τη στιγμή ακριβώς που φτάνει το απόγειο της ομορφιάς της,
μια ύλη που είναι αδύνατο να της δώσεις μορφή ή να τη χαρακτηρίσεις χωρίς να
σκεφτείς την αυτοπροσωπογραφία; Το ερώτημα αυτό μπορεί να απαντηθεί μόνο από
όποιον έχει διάθεση να μπει σε μεγάλες περιπέτειες του νου. Σύμφωνα με τον
Πλίνιο τον Πρεσβύτερο η καταγωγή της ζωγραφικής «όλοι συμφωνούν ότι ξεκίνησε
από το σχεδίασμα με γραμμή του περιγράμματος μιας ανθρώπινης σκιάς.»[4]
Είναι και στην περίπτωση της Στρατάκη επομένως λογικό να υποθέσουμε ότι ακόμα
και στις πιο αφηρημένες εκδοχές της, η ζωγραφική αναζητεί ουσιαστικά την ίδια
σκιά του εαυτού και του άλλου, εναγωνίως, πεισματικά και με πάθος.
Κ.Β. Πρώιμος
[1]
Ενάντια σε όλους όσους υποστηρίζουν τη μορφή ως βασική προκείμενη της τέχνης.
Βλέπε για παράδειγμα τον Herbert Read,
H τέχνη σήμερα. Για τη θεωρία της μοντέρνας τέχνης, μτφ.
Δημοσθένης Κούρτοβικ, Αθήνα, Κάλβος, 1984, σελ. 49.
[2] Joseph Beuys, catalogue d’exposition, ed. Harald
Szeemann et Fabrice Hergott, Musée national d’art moderne, Centre Georges Pompidou, Paris, 1994, p. 16.
[3]
Ρενέ Ντεκάρτ, Στοχασμοί περί της πρώτης
φιλοσοφίας, μτφ. Ευάγγελος Βανταράκης, Αθήνα, Εκκρεμές, 2003, παρ. 30-32,
σελ. 79-81.
[4]
Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Περί της αρχαίας
ελληνικής ζωγραφικής. 35ο βιβλίο της «Φυσικής Ιστορίας», μτφ.
Τάσος Ρούσσος, Αλέκος Βλ. Λεβίδης, Αθήνα, Άγρα 1998, V, παρ. 15, σελ. 33.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου