Είναι μια κατάσταση δουλείας.
Εγώ, έτσι μπορώ να καταλάβω εκείνη τη γυναίκα που, σε μια πρόσφατη δημόσια συζήτηση, αναρωτήθηκε «πόσο οδυνηρό είναι…;» και μετά κάπου έχασε το νήμα της σκέψης της και μπερδεύτηκε…. οι περισσότεροι δεν μπόρεσαν να την παρακολουθήσουν κι αυτή σα να κατάλαβε την αδυναμία της και την εξάντληση της υπομονής του ακροατηρίου, μετά από λίγο σταμάτησε να μιλάει.
Αναρωτήθηκε με έναν τρόπο συγκεχυμένο και ασαφή, θα τον ονομάσω «τον τρόπο των δούλων».
Είναι ένας διαφορετικός τρόπος αυτός. Δεν εστιάζει κάπου, δεν ξέρει γιατί οδύρεται. Δεν ξέρει από πού να πιάσει την οδύνη. Πώς να την εξηγήσει. Είναι όλος μια οδύνη. Πώς να μιλήσεις για κάτι που είσαι εσύ ο ίδιος; Πώς να βρεις λόγια για να εκφράσεις αυτό που είσαι ολόκληρος εσύ και δεν σου αφήνει χώρο για σκέψη;
Πρέπει να βγεις λίγο έξω και λίγο πιο πέρα ή λίγο πιο πάνω, να αφήσεις ένα μεσοδιάστημα, εκείνο το μεσοδιάστημα που έρχονται και μεσολαβούν οι λέξεις και μπορούν έτσι να εκφράζουν τα νοήματα.
Μιλάω, λοιπόν, για την οδύνη των ανθρώπων εκείνων, που πολύ περισσότερο από ότι περιγράφουν τα μ.μ.ε., πονάνε, όχι γιατί έχασαν δουλειές, περιουσίες, χρήματα, κλπ μέσα στην οικονομική κρίση, αλλά γιατί έχασαν κάτι πολύ βασικότερο από αυτά.
Έχασαν ό,τι εννοούσαν ως την «ελευθερία τους», να παλεύουν, έστω- τουλάχιστον, για αυτά τα πράγματα.
Αυτή την ελευθερία, που ήταν συνώνυμη της κοινωνίας των «ελεύθερων», των «αυτοδημιούργητων», των «αυτοαπασχολούμενων».
Αυτή την ελευθερία που ήταν συνυφασμένη με τα ιδανικά, τις αξίες, τα θέσφατα και τα πρότυπα του καπιταλιστικού παραδείσου.
Αυτή την ελευθερία που είναι η θεωρητική «ωραιότητα» που έχει ανάγκη κάθε αγώνας για να υπάρξει ως ένα όραμα για τον αγωνιζόμενο άνθρωπο.
Ο μέσος Έλληνας ό,τι κάνει τώρα, δεν το κάνει έστω εμπνεόμενος από αυτά τα «ιδανικά»… από αυτές τις φρούδες ελπίδες …ότι «εγώ θα τα καταφέρω… εγώ θα δημιουργήσω… εγώ θα πετύχω κλπ.». Ό,τι κάνει τώρα είναι δουλεία γιατί φέρνει όλα τα χαρακτηριστικά της ηθικής των δούλων.
Ό,τι κάνει τώρα ο μέσος Έλληνας θεωρείται ότι είναι το μόνο που μπορεί να κάνει (δεν έχει άλλη επιλογή) αλλά κυρίως διότι αυτό είναι έντιμο να κάνει.
Σ’ αυτό που θέλω να σταθώ είναι ο δεύτερος λόγος.
Η εντιμότητα των δούλων. Όταν υπήρχαν δούλοι και πριν καταργηθεί με πολλές φανφάρες περί ισότητας και ελευθερίας από την φέρελπι αστική τάξη ο θεσμός της δουλείας, το να είναι κάποιος ένας καλός δούλος δεν σήμαινε μόνο να εργάζεται και να διαθέτει τον εαυτό και την εργασία του σε κάποιο αφέντη. Σήμαινε κυρίως ότι ο καλός δούλος ένιωθε ότι μόνο έτσι δικαιωνόταν η ύπαρξή του.
Μόνο έτσι αποκτούσε ηθική υπόσταση. Κρατούσε, δηλαδή επαφή με το ήθος, διέθετε μια ανώτερη ποιότητα, την ηθική ποιότητα, που μόνο οι άνθρωποι μπορούν να νιώσουν και καμία μηχανή, εργαλείο ή ζώο.
Έτσι, όταν ελεύθερα καπιταλιστικά υποκείμενα περνούν, από την κατάσταση της απατηλής αλλά πάντως λειτουργικά υπαρκτής «ελευθερίας» του καπιταλισμού, σ’ αυτή της δουλείας της μετακαπιταλιστικής εποχής– γιατί πλέον μόνο ως δούλοι εργάζονται όσοι εργάζονται και ως σε δούλους συμπεριφέρονται όσοι κατέχουν κάποια εξουσία- αποκτούν την ηθική των δούλων.
Είναι απαραίτητο να νιώθουν ότι με τον τρόπο αυτό εξακολουθούν να κρατούν δεσμούς με την ανθρωπιά. Το πετυχαίνουν λέγοντας ότι "οφείλουν", "χρωστάνε", "ότι δεν είναι έντιμο να τα βροντήξουν όλα κάτω", "ότι πρέπει να θυσιαστούν" και άλλα τέτοια, ηθικά πράγματα.
Η οδύνη όμως που νιώθουν, είναι αυτή η εσωτερική φωνή, αυτό το «δαιμόνιο» που έλεγε ο Σωκράτης και δεν τους αφήνει σε ησυχία γιατί τους προειδοποιεί με τον πλέον εκκωφαντικό, βασανιστικό και κατακλυσμιαίο τρόπο ότι πλέον οι δεσμοί τους είναι με την ανθρωπιά των δούλων και όχι των ελεύθερων ανθρώπων.
Αυτή την ανθρωπιά των ελεύθερων ανθρώπων που χάνουν/χάνουμε δεν μπορούν να παρακολουθήσουν οι εκθέσεις των ελεγκτών και οι δείκτες. Ούτε μπορούν αλλά και ούτε ενδιαφέρονται.
Για μας όμως είναι αυτή η απροσμέτρητη οδύνη, μεγαλύτερη από την λύπη, την θλίψη για ό,τι υλικό χάσαμε μέσα στην κρίση, τόσο που προσπαθούμε να βρούμε λόγια και δεν βρίσκουμε ακόμα να την πούμε, ο δείκτης εκείνος που συντηρεί μέσα μας ακόμα την απαίτηση για ελευθερία ελεύθερων ανθρώπων.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου